Miske » Specials » Skeletafwijkingen

Skeletproblemen en afwijkingen aan skelet, bot & wervelkolom

Skeletproblemen en afwijkingen aan skelet, bot & wervelkolom Het volwassen menselijke skelet bestaat uit 206 botten, die worden verbonden door een netwerk van pezen, ligamenten en kraakbeen. Het skelet is nodig om te overleven. Dit zorgt voor steun en bescherming aan de hersenen, het hart en de longen en de buikorganen. Bovendien is het skelet nodig om zich voort te kunnen bewegen. Ook de bloedcelproductie, calciumopslag en de regulering van de endocriene klieren gebeurt door het skeletsysteem. Schade, slijtage, infecties, tumoren of metabolische aandoeningen treffen soms het skeletsysteem. Osteoporose, osteopenie en artritis zijn enkele veel gekende skeletaandoeningen, maar ook tal van andere bot-, skelet- en wervelafwijkingen leiden tot bewegingsproblemen. Meestal ontstaan deze aandoeningen pas op latere leeftijd, maar ook enkele erfelijke aandoeningen veroorzaken deze bot- en skeletaandoeningen.

Indeling skelet

Het skeletsysteem heeft twee verschillende delen: het axiale skelet en de appendiculaire skelet.

Axiale skelet

Het axiale skelet, met een totaal van 80 botten, omvat de wervelkolom, de ribben en de schedel. Het axiale skelet verzendt het gewicht van het hoofd, de romp en de bovenste ledematen tot aan de onderste ledematen aan de heupgewrichten. Dit is nodig om een rechte houding te creëren.

Appendiculaire skelet

Het appendiculaire skelet heeft een totaal van 126 botten, en wordt gevormd door de schoudergordel, de bovenste ledematen, het bekken en de onderste ledematen. Wandelen, hardlopen en andere bewegingen zijn enkele functies van deze botten. Daarnaast beschermen ze de belangrijkste organen die verantwoordelijk zijn voor de spijsvertering, de excretie (de uitwendige uitscheiding van afvalproducten uit het lichaam) en de voortplanting.

Ziekten en afwijkingen aan het skelet

Symptomen

Bewegingsproblemen zijn vrij gemeenschappelijk bij afwijkingen aan het skelet. Dit houdt in dat de patiënt zich bijvoorbeeld presenteert met rugpijn, ademhalingsproblemen, pijn op de borst en functieproblemen met een ledemaat. Afhankelijk van de etiologie, zijn andere tekenen mogelijk.

Diagnose en onderzoeken van aandoeningen aan het skelet, de botten en de wervelkolom

Een röntgenfoto, MRI-scan, botdichtheidsmeting en artroscopie zijn enkele van de belangrijkste diagnostische instrumenten die de arts gebruikt om ziekten en misvormingen van het skelet te detecteren. Vermoedt de arts dat sprake is van kanker, dan voert hij veelal een botscan uit en/of neemt hij wat weefsel van het beenmerg weg om dit te laten onderzoeken. Laboratoriumtesten zijn bij sommige klinische presentaties ook gewenst.

Behandeling van skeletaandoeningen

Ontstekingsremmers, elektrische stimulatie, een operatie en fysiotherapie zijn enkele van de meest toegepaste behandelingsmethoden voor botafwijkingen. Chemotherapie en/of radiotherapie zijn dan weer inzetbaar wanneer sprake is van een kwaadaardig gezwel of uitzaaiingen van kanker in het bot. Meestal is de hoofdspecialist en orthopedist, maar een multidisciplinaire aanpak is nodig wanneer sprake is van een complexe problematiek of een syndroom.
Aangeboren afwijkingen: Oorzaken van geboorteafwijkingen

Aangeboren afwijkingen: Oorzaken van geboorteafwijkingen

Een geboorteafwijking is elke structurele afwijking die bij de geboorte aanwezig is waarbij de werking en/of het uiterlijk van het lichaam is aangetast. Deze stoornis ontstaat wanneer de baby zich ont…
Aarskog-syndroom: Symptomen aan genitaliën, gezicht & skelet

Aarskog-syndroom: Symptomen aan genitaliën, gezicht & skelet

Het Aarskog-syndroom is een zeer zeldzame ziekte die voornamelijk mannen treft, hoewel vrouwen soms milde symptomen ervaren. De aandoening tast het gestalte, de spieren, het skelet, de genitaliën en h…
Achondrogenese: Ernstige skeletafwijking

Achondrogenese: Ernstige skeletafwijking

Achondrogenese is een zeldzame en ernstige genetische aandoening die resulteert in een kort hoofd, kleine ledematen en een smalle borst. De patiënt produceert bij deze ziekte onvoldoende groeihormoon.…
Achondroplasie: Botgroeiaandoening met dwerggroei

Achondroplasie: Botgroeiaandoening met dwerggroei

Achondroplasie, de meest voorkomende vorm van dwerggroei, is een erfelijke aandoening waarbij de botgroei verstoord is. Het woord “achondroplasie” betekent letterlijk “zonder de vorming van kraakbeen”…
Acrodysostose: Afwijkingen aan botten en gezicht

Acrodysostose: Afwijkingen aan botten en gezicht

Acrodysostose is een uiterst zeldzame aangeboren aandoening waarbij de patiënt skeletafwijkingen, groeivertragingen en een kort gestalte heeft in combinatie met typische gelaatstrekken en een verstand…
Acromicrische dysplasie: Afwijkingen aan skelet en gezicht

Acromicrische dysplasie: Afwijkingen aan skelet en gezicht

Bij acromicrische dysplasie, een zeldzame erfelijke skeletaandoening, heeft de patiënt een zeer kort gestalte, korte ledematen, stijve gewrichten en typische gelaatstrekken. De bevestiging van acromic…
Axenfeld-Rieger-syndroom: Skeletaandoening

Axenfeld-Rieger-syndroom: Skeletaandoening

Het Axenfeld-syndroom is een zeldzame autosomale dominante aandoening die de ontwikkeling van het skelet, de tanden, de ogen en de buikstreek aantast. Het syndroom is vernoemd naar de twee oogartsen T…
Baller-Gerold syndroom: Afwijkingen aan bot, gezicht en huid

Baller-Gerold syndroom: Afwijkingen aan bot, gezicht en huid

Het Baller-Gerold syndroom is een zeldzame aandoening die duidelijk is bij de geboorte. De patiënt heeft opvallende misvormingen van de schedel en het gezicht, en ook afwijkingen aan de botten van de…
Bardet-Biedl-syndroom: Symptomen aan skelet, gewicht en ogen

Bardet-Biedl-syndroom: Symptomen aan skelet, gewicht en ogen

Het Bardet-Biedl-syndroom werd voor het eerst beschreven door de artsen Bardet en Biedl in de jaren 1920. Het Bardet-Biedl-syndroom is een aandoening die effect heeft op vele lichaamsdelen. De primair…
Bekkenfractuur (breuk in bekkengebied): Oorzaken & symptomen

Bekkenfractuur (breuk in bekkengebied): Oorzaken & symptomen

Het bekkengebied (bekken) is de stevige ring van botten aan de basis van de wervelkolom. Het bekken helpt de spieren te verankeren en de organen in de onderbuik te beschermen. Een bekkenfractuur is ee…
Boomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organen

Boomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organen

Boomerang dysplasie is een zeldzame aandoening waarbij de botontwikkeling in het lichaam is aangetast. Meestal overlijden baby’s al voor de geboorte. Zij die levend ter wereld komen met Boomerang dysp…
Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

De borstwand (thorax) is essentieel voor de mechanische actie van de ademhaling. Dit omvat de benige structuren (ribben, wervelkolom, borstbeen), de ademhalingsspieren (de organen in het lichaam die h…
Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)

Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)

Gebroken botten (fracturen, botbreuken) komen vaak voor. Ze komen tot stand wanneer de fysieke kracht die op het bot wordt uitgeoefend sterker is dan het bot zelf. Zowel kinderen als ouderen lopen een…
Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot

Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot

Botcysten zijn met vloeistof gevulde zakjes die zich vormen in het bot. De cysten treffen vooral kinderen en tieners. Ze veroorzaken geen botpijn, maar als ze groot genoeg zijn, ontstaat botzwakte het…
Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten

Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten

De botten ondersteunen het lichaam en zorgen er voor dat we in staat zijn om te bewegen. Ze beschermen bovendien de hersenen, het hart en andere organen tegen letsel. De botten slaan ook mineralen op…
Botkneuzing: Traumatisch letsel aan bot met pijn en zwelling

Botkneuzing: Traumatisch letsel aan bot met pijn en zwelling

Wanneer iemand een kneuzing (contusie) heeft, krijgen mensen meteen het beeld van een zwarte en blauwe huidskleur voor ogen. Een kneuzing is evenwel ook mogelijk in de spieren en weefsels. Bij een bot…
Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot

Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot

Door een infectie, een breuk of een goedaardige of kwaadaardige tumor ontstaan mogelijk overal in het lichaam botletsels. Dit zijn botgebieden waarin veranderingen hebben plaatsgevonden of waarin scha…
Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn

Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn

Botmetastasen is een medische term, wat inhoudt dat kankercellen zich van een primaire kankerplaats kunnen verspreiden (metastaseren) naar een bot. Dit is mogelijk bij tal van kankers, al komt dit bij…
Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen

Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen

Bij botpijn of gevoelige botten ontstaat pijn of ongemak in één of meer botten in het lichaam. In een aantal omstandigheden is dit normaal, zoals bij de veroudering of bij een fractuur, maar botpijn i…
Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep

Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep

Een bottransplantatie is een chirurgische ingreep waarbij de arts nieuw bot in ruimten rond botdefecten plaatst om het beschadigde bot te herstellen of opnieuw op te bouwen. Een bottransplantatie komt…
Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose

Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose

Een bottumor ontstaat door een abnormale groei van cellen in een bot die zich tevens ongecontroleerd delen. Deze tumor is meestal goedaardig (benigne) maar soms ook kwaadaardig (maligne, kanker). Zowe…
Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Een bursa is een met vloeistof gevulde zak (zakvormige ruimte) die zich als een kussen tussen spieren, pezen en botten bevindt. Bij bursitis is zo’n slijmbeurs (bursa) gezwollen en ontstoken. Deze sli…
Carpenter-syndroom: Afwijkingen aan schedel en skelet

Carpenter-syndroom: Afwijkingen aan schedel en skelet

Bij het Carpenter-syndroom treden afwijkingen op aan de schedel (craniosynostose) en het skelet (de vingers en/of tenen). Vaak maar niet altijd presenteert de patiënt zich tevens met ontwikkelingsstoo…
Cherubisme: Botaandoening met kaakafwijkingen

Cherubisme: Botaandoening met kaakafwijkingen

Cherubisme is een botaandoening die zich kenmerkt door een progressieve, pijnloze, bilaterale uitbreiding (groei) van de onderkaak en/of bovenkaak als gevolg van de vervanging van het bot door bindwee…
Chondroblastoom: Goedaardige bottumor in lange botten

Chondroblastoom: Goedaardige bottumor in lange botten

Een chondroblastoom is een zeldzame goedaardige bottumor die uitgaat van kraakbeenweefsel. Kraakbeen speelt een belangrijke rol in het groeiproces van botten. Het lichaam bevat diverse soorten kraakbe…
Chondroom: Goedaardige bottumor, vaak in hand of voet

Chondroom: Goedaardige bottumor, vaak in hand of voet

Chondromen zijn zeer zeldzame, goedaardige tumoren die zijn samengesteld uit kraakbeen. Ze groeien meestal langzaam. Ze verschijnen op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals de handen en de voet…
Chondrosarcoom: Botkanker die ontstaat in kraakbeenweefsel

Chondrosarcoom: Botkanker die ontstaat in kraakbeenweefsel

De ontwikkeling van de meeste botten gebeurt vanuit het kraakbeen. Kraakbeen speelt bijgevolg een belangrijke rol in het groeiproces. Een chondrosarcoom is een vorm van botkanker die ontstaat in kraak…
Chordoom: Kwaadaardige primaire bottumor

Chordoom: Kwaadaardige primaire bottumor

Een chordoom is een zeldzaam kwaadaardig gezwel dat toebehoort aan de familie van een sarcoom, een vorm van kanker die begint in bindweefselcellen zoals in het bot, in kraakbeen, in vet, in spieren of…
Cleidocraniale dysplasie: Symptomen aan skelet en tanden

Cleidocraniale dysplasie: Symptomen aan skelet en tanden

Cleidocraniale dysplasie is een genetische aandoening waarbij de ontwikkeling van de botten en tanden aangetast is. De symptomen van cleidocraniale dysplasie zijn sterk variabel in ernst, zelfs binnen…
Coats plus-syndroom: Afwijkingen aan ogen, botten & hersenen

Coats plus-syndroom: Afwijkingen aan ogen, botten & hersenen

Het Coats plus-syndroom kenmerkt zich door een netvliesaandoening gecombineerd met afwijkingen aan de botten, hersenen en het spijsverteringsstelsel. Het symptomen bij deze erfelijke aandoening presen…
Coffin-Siris syndroom: Afwijkingen aan hersenen en skelet

Coffin-Siris syndroom: Afwijkingen aan hersenen en skelet

Een patiënt met het Coffin-Siris syndroom heeft naast een verstandelijke handicap en ontwikkelingsproblemen ook vaak afwijkingen aan het gezicht en de vingers en/of tenen. Bovendien presenteert de pat…
Contractuur van Dupuytren: Pijnloze handmisvorming

Contractuur van Dupuytren: Pijnloze handmisvorming

Een Dupuytren-contractuur is een handmisvorming die meestal geleidelijk ontstaat. De aandoening treft een laagje weefsel dat zich onder de huid van de handpalm bevindt. Het weefsel is verdikt en blijv…
Contractuur van Volkmann: Misvorming aan hand

Contractuur van Volkmann: Misvorming aan hand

De contractuur van Volkmann is een progressieve aandoening waarbij na verloop van tijd de hand, de vingers en de pols blijvend misvormd zijn. Dit is het resultaat van een onbehandeld letsel waarbij ee…
Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst

Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst

Alle ribben zijn verbonden met het borstbeen via kraakbeen. Wanneer dit kraakbeen ontsteekt, is sprake van costochondritis. De medische term costochondrititis bestaat uit het woord “costa”, wat de med…
Craniosynostose: Vroegtijdige fusie van schedelnaden

Craniosynostose: Vroegtijdige fusie van schedelnaden

Bij craniosynostose zijn één of meer schedelnaden voortijdig verbeend (gefuseerd). Hierdoor is de schedelgroei belemmerd en ontstaat een abnormale schedelvorm bij de pasgeboren patiënt. Naast afwijkin…
Diastrofische dysplasie: Skeletafwijking met kort gestalte

Diastrofische dysplasie: Skeletafwijking met kort gestalte

Diastrofische dysplasie is een zeldzame aandoening die de ontwikkeling van het kraakbeen en het bot aantast, hetgeen resulteert in een klein gestalte. Daarnaast treden gewrichtsproblemen en bijkomende…
Discitis: Ontsteking van een tussenwervelschijf in de rug

Discitis: Ontsteking van een tussenwervelschijf in de rug

Bij discitis ontstaat een ontsteking van de ruimte tussen de botten van de wervelkolom (tussenwervelschijfruimte). Discitis zelf is het gevolg van een andere infectie. De aandoening brengt zwelling, i…
Dwerggroei (dwarfisme): Oorzaken van kort gestalte

Dwerggroei (dwarfisme): Oorzaken van kort gestalte

Dwerggroei (dwarfisme) is een kenmerk dat duidt op een abnormaal klein gestalte van een persoon. Medisch gezien heeft een persoon dwerggroei wanneer deze lijdt aan een aandoening waardoor ze erg kort…
Edwards-syndroom (trisomie 18): Ernstige symptomen

Edwards-syndroom (trisomie 18): Ernstige symptomen

Het Edwards-syndroom is een ernstige aandoening waarbij de patiënt een extra kopie heeft van het chromosoom 18. Door dit syndroom, beter bekend als "trisomie 18", komen veel patiënten niet of dood ter…
Enchondroom: Goedaardige kraakbeentumor, vaak in de hand

Enchondroom: Goedaardige kraakbeentumor, vaak in de hand

Een enchondroom is een goedaardige kraakbeentumor die de binnenkant van de botten treft. Enchondromen zijn de meest voorkomende vorm van de een tumor in de hand. De tumor tast vaak de kleine botten va…
Ewing-sarcoom: Kwaadaardige tumor in arm of been (botkanker)

Ewing-sarcoom: Kwaadaardige tumor in arm of been (botkanker)

Een Ewing-tumor is een kwaadaardige tumor (endothelioom) van het beenmerg van de lange pijpbeenderen. Deze start in of in de buurt van een bot, meestal in of rond de bovenarm of het been. Deze primair…
Fibreuze dysplasie: Aandoening met fibreus botweefsel

Fibreuze dysplasie: Aandoening met fibreus botweefsel

Fibreuze dysplasie is een genetische skeletaandoening waarbij normaal bot vervangen is door fibreus (vezelachtig) botweefsel. Het aangetaste bot verzwakt en breekt of vervormt hierdoor makkelijker. De…
Gebroken dijbeen (femurfractuur): Oorzaken en behandeling

Gebroken dijbeen (femurfractuur): Oorzaken en behandeling

Het dijbeen loopt van de heup tot de knie. Een femurfractuur is de medische term voor een breuk in het dijbeen. Een trauma zoals een auto-ongeluk resulteert in dit type botbreuk. Niet kunnen lopen, er…
Gebroken nek (cervicale fractuur): Symptomen en behandeling

Gebroken nek (cervicale fractuur): Symptomen en behandeling

Een gebroken nek (cervicale fractuur) is een breuk van één of meer van de zeven cervicale botten in de nek. De cervicale botten, ook wel wervels genoemd, zijn de botten die de wervelkolom in de nek vo…
Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling

Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling

Het onderbeen bestaat uit twee botten met name het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). Het scheenbeen is het grootste van de twee botten. Het ondersteunt het grootste deel van het gewicht en…
Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur

Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur

Ribben zorgen voor de verbinding van het borstbeen met de wervelkolom. Gekneusde of gebroken ribben vloeien voort uit een borstkastrauma, bijvoorbeeld door een auto-ongeval of een val op de borstkas.…
Geleofysieke dysplasie: Afwijkingen botten, gezicht en hart

Geleofysieke dysplasie: Afwijkingen botten, gezicht en hart

Geleofysieke dysplasie is een vorm van dwerggroei die zich kenmerkt door korte handen en voeten, contracturen, typische gelaatstrekken, progressieve cardiale hartklepafwijkingen en een verdikte huid.…
Genua valga (X-benen): Naar binnen geknikte knieën

Genua valga (X-benen): Naar binnen geknikte knieën

Genua valga is een aandoening waarbij de knieën elkaar raken, maar de enkels niet. Door de naar binnen geknikte knieën krijgen de benen een X-vorm, waardoor de afwijking ook bekend staat als X-benen.…
Genua vara (O-benen): Naar buiten geknikte knieën

Genua vara (O-benen): Naar buiten geknikte knieën

Genua vara (enkelvoud: genu varum) is een aandoening waarbij de knieën naar buiten geknikt zijn. Hierdoor staan ze ver uit elkaar wanneer de patiënt de voeten en enkels tegen elkaar zet. Dit geeft een…
Greenberg dysplasie: Dodelijke aandoening met botafwijkingen

Greenberg dysplasie: Dodelijke aandoening met botafwijkingen

Greenberg dysplasie is een ernstige aandoening waarbij een foetus reeds botafwijkingen heeft. De botten ontwikkelen zich namelijk niet goed, hetgeen in medische termen gekend is als ‘skeletale dyplasi…
Groeihormoondeficiëntie: Tekort (gebrek) aan groeihormonen

Groeihormoondeficiëntie: Tekort (gebrek) aan groeihormonen

Groeihormoon is een eiwit dat wordt aangemaakt door de hypofyse, die zich in de buurt van de hersenbasis bevindt en aan de hypothalamus is bevestigd (een deel van de hersenen dat de hypofyse helpt reg…
Holt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hart

Holt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hart

Het Holt-Oram-syndroom kenmerkt zich door afwijkingen aan het skelet en het hart. Deze aandoening die te wijten is aan gendefecten, is erfelijk, al ontstaan de genmutaties vaak spontaan zonder familia…
Jeune-syndroom: Botafwijking met problemen aan ribbenkast

Jeune-syndroom: Botafwijking met problemen aan ribbenkast

Het Jeune-syndroom is een aangeboren botafwijking waarbij de patiënt problemen heeft met de ribbenkast, de nieren en lever, de ogen en de botten. Het syndroom is mogelijk erfelijk en de symptomen pres…
Juveniele idiopathische artritis (JIA): Pijn aan gewrichten

Juveniele idiopathische artritis (JIA): Pijn aan gewrichten

Juveniele idiopathische artritis (JIA) is het meest voorkomende type artritis bij kinderen (zuigelingen tot tieners onder de zeventien jaar). Juveniel staat hierbij voor ‘kind’, idiopathisch voor ‘van…
Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Osteoporose is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid verloren gaat of er onvoldoende botvorming is, waardoor de botten verzwakken. Hierdoor krijgen patiënten met osteoporose sneller te m…
Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame, multisystemische aandoening waarbij de patiënt afwijkingen heeft aan het gezicht, de hersenen en het skelet. Groeivertragingen, oogproblemen, een verstandelijke ha…
Kinvergroting: Operatie (met implantaat) in afwijkende kin

Kinvergroting: Operatie (met implantaat) in afwijkende kin

Een kinvergroting is een operatie waarbij de chirurg de grootte en vorm van de kin verandert. Hierdoor verbetert het uiterlijk van de kin en de kaaklijn. Dit gebeurt ofwel met een implantaat, ofwel do…
Kippenborst (pectus carinatum): Borstkasafwijking

Kippenborst (pectus carinatum): Borstkasafwijking

Pectus carinatum is een groeistoornis van de borstkas waarbij het borstbeen naar voren uitsteekt en de zijvlakten van borst en ribben ingezonken zijn. Het uiterlijk van de patiënt ziet er daardoor “vo…
Klippel-Feil-syndroom: Fusie van twee of meer nekwervels

Klippel-Feil-syndroom: Fusie van twee of meer nekwervels

Het Klippel-Feil syndroom is een aangeboren botaandoening waarbij afwijkingen ontstaan aan de nek en rug. Dit is te wijten aan een vergroeiing (fusie) van twee of meer nekwervels die zich tijdens de e…
Klippel-Trénaunay syndroom: Aandoening met wijnvlek

Klippel-Trénaunay syndroom: Aandoening met wijnvlek

Het Klippel-Trénaunay syndroom is een zeldzame aandoening waarbij de patiënt drie primaire symptomen heeft met name een wijnvlek (meestal op de onderste ledematen), spataders en reuzengroei van botten…
Kyfoscoliose: Abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose: Abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose is een aandoening waarbij een abnormale kromming van de wervelkolom, zowel van voor naar achter als van links naar rechts. De wervelkolom buigt tegelijkertijd naar de zijkant en naar vore…
Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom

Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom

Bij kyfose ontstaat een achterwaartse verkromming van de wervelkolom waarbij de bovenkant van de rug ronder (boller) is dan normaal. Hierdoor heeft de patiënt een gebogen houding in combinatie met ond…
Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet

Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet

Het Larsen-syndroom is een zeldzame, erfelijke skeletaandoening met zeer variabele symptomen. Meestal hebben de patiënten afwijkingen aan het skelet, het gezicht en de luchtwegen, al komen soms nog me…
Legius-syndroom: Symptomen aan huid, gezicht en hoofd

Legius-syndroom: Symptomen aan huid, gezicht en hoofd

Het Legius-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een patiënt voornamelijk te maken krijgt met afwijkingen aan de huid (donkere vlekken in de huid) en het gezicht in combinatie met gedr…
LEOPARD-syndroom: Symptomen aan huid, ogen, hart en groei

LEOPARD-syndroom: Symptomen aan huid, ogen, hart en groei

Het LEOPARD-syndroom is een zeer zeldzame erfelijke aandoening waarbij de patiënt problemen heeft met de huid, de ogen, de longen, de genitaliën, het hart en de mentale en lichamelijke groei. Hoewel d…
Lordose: Voorwaartse kromming van de wervelkolom (holle rug)

Lordose: Voorwaartse kromming van de wervelkolom (holle rug)

Een natuurlijke kromming in de onderrug is normaal. Lordose, eigenlijk correcter "hyperlordose", is een aandoening waarbij de wervelkolom in de onderrug veel te veel kromming vertoont. Lordose ontstaa…
Lumbale spondylose: Veroudering van wervelkolom in onderrug

Lumbale spondylose: Veroudering van wervelkolom in onderrug

Lumbale spondylose is een chronische aandoening waarbij de botten van de wervelkolom slijtage vertonen, meer bepaald van de onderrug. Meestal gaat deze ouderdomsziekte gepaard met onder andere pijn, o…
Macrocefalie: Te groot hoofd door aandoeningen

Macrocefalie: Te groot hoofd door aandoeningen

Macrocefalie, ook vaak geschreven als "macrocephalie" of "macrocephalus", verwijst naar een te groot hoofd bij zuigelingen. Niet alle gevallen van macrocefalie zijn een reden voor alarm want soms is d…
Maffucci-syndroom: Afwijkingen aan botten en huid

Maffucci-syndroom: Afwijkingen aan botten en huid

Het Maffucci-syndroom is een uiterst zeldzame aandoening waarbij de patiënt goedaardige kraakbeengezwellen (enchondromen), skeletmisvormingen en huidafwijkingen heeft. De aandoening brengt afwijkingen…
Mainzer-Saldino-syndroom: Afwijkingen nieren, ogen en skelet

Mainzer-Saldino-syndroom: Afwijkingen nieren, ogen en skelet

Het Mainzer-Saldino-syndroom is een zogenaamde ciliopathie; een zeldzame genetische aandoening waarbij de regulering van de trilharen verstoord is. Hierdoor ontstaan bij de patiënt problemen aan de ni…
Marfan-syndroom: Symptomen aan hart (aorta), ogen en skelet

Marfan-syndroom: Symptomen aan hart (aorta), ogen en skelet

Het syndroom van Marfan is een skelet- en bindweefselziekte die vooral het hart en de bloedvaten, het skelet en de ogen van de patiënt aantast. Maar ook het gezicht, de huid en de longen zijn mogelijk…
McCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huid

McCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huid

Het McCune-Albright syndroom is een zeldzame ziekte waarbij reeds bij de geboorte symptomen ontstaan aan de botten, zoals botbreuken. Ook verschijnen huidafwijkingen, wat zich uit in de aanwezigheid v…
Melnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skelet

Melnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skelet

Het Melnick-Needles syndroom is een zogenaamde otopalatodigitale aandoening, wat inhoudt dat problemen aan de oren, het gehemelte en de vingers voorkomen. Deze zeldzame ernstige aandoening waarbij jon…
Microcefalie: Te klein hoofd door aandoeningen of infecties

Microcefalie: Te klein hoofd door aandoeningen of infecties

Microcefalie is de medische term voor "te klein hoofd". Bij deze zeldzame aangeboren neurologische afwijking heeft de patiënt een kleiner hoofd dan andere patiënten met dezelfde leeftijd en hetzelfde…
Micrognathie: Kleine onderkaak door syndroom of aandoening

Micrognathie: Kleine onderkaak door syndroom of aandoening

Micrognathie is een symptoom waarbij een patiënt een zeer kleine onderkaak heeft. De onderkaak is met andere woorden veel korter of kleiner dan de rest van het gezicht. Dit symptoom verschijnt mogelij…
Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet

Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet

Het Morquio-syndroom is een stofwisselingsziekte waarbij het lichaam lange ketens van suikermoleculen niet kan afbreken doordat hiervoor een stof ontbreekt of onvoldoende aanwezig is. Deze ketens van…
Mucopolysaccharidose type VI: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysaccharidose type VI: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysacharidose Type VI is een zeldzame lysosomale stapelingsziekte gekenmerkt door een tekort aan arylsulfatase B (ASB). Bij deze progressieve en erfelijke aandoening vergroten weefsels en organe…
Muenke-syndroom: Afwijkingen aan hoofd (schedel) en gezicht

Muenke-syndroom: Afwijkingen aan hoofd (schedel) en gezicht

Bij het Muenke-syndroom, een erfelijke aandoening, komt een baby ter wereld met vroegtijdig gesloten kroonnaden in de schedel (schedelnaden). Het hoofd en gezicht vertonen hierdoor afwijkingen. Bovend…
Nekhernia: Uitstulping tussenwervelschijf in nek met pijn

Nekhernia: Uitstulping tussenwervelschijf in nek met pijn

De wervelkolom bestaat uit wervels. Sommige van de wervels worden opgevangen door zachte tussenwervelschijven gemaakt van een geleiachtige substantie. Dankzij deze tussenwervelschijven zijn mensen in…
Nemaline myopathie: Skeletspieraandoening met zwakte

Nemaline myopathie: Skeletspieraandoening met zwakte

Nemaline myopathie is een skeletspieraandoening waarbij de skeletspieren aangetast zijn. Door de ziekte treedt spierzwakte op die aangeboren is of pas in de kindertijd of volwassenheid tot uiting komt…
Noonan-syndroom: Skeletaandoening

Noonan-syndroom: Skeletaandoening

Het Noonan-syndroom is een aandoening die vele gebieden van het lichaam beïnvloedt. Het kenmerkt zich door milde, ongewone gezichtskenmerken, een kort gestalte, hartafwijkingen, bloedingsproblemen, sk…
Osteochondritis dissecans: Gewrichtsaandoening met pijn

Osteochondritis dissecans: Gewrichtsaandoening met pijn

Osteochondritis dissecans is een verworven aandoening waarbij losse bot- en kraakbeenfragmenten aan het uiteinde van een gewricht afbreken. Dit gebeurt wanneer de bloedtoevoer naar het bot wordt vermi…
Osteochondroom: Tumor van kraakbeen en bot bij groeiplaat

Osteochondroom: Tumor van kraakbeen en bot bij groeiplaat

Een osteochondroom is een overmatige groei van kraakbeen en bot, aan het einde van het bot bij de groeiplaat. Meestal zijn de lange botten in het been, het bekken of het schouderblad aangetast. Vaak o…
Osteofyten: Benige botuitsteeksels rond gewrichten

Osteofyten: Benige botuitsteeksels rond gewrichten

Een osteofyt is een glad, benig en puntig aangroeisel dat zich op de botten van de wervelkolom of rond de gewrichten bevindt. Meestal is dit benig botuitsteeksel te vinden aan gewrichten die aan slijt…
Osteogenesis imperfecta: Fragiele botten en vaak botbreuken

Osteogenesis imperfecta: Fragiele botten en vaak botbreuken

Osteogenesis imperfecta (OI) is een aangeboren bindweefselaandoening waarbij een patiënt uiterst fragiele botten heeft. De botaandoening, die in vele verschillende types bestaat, veroorzaakt vaak snel…
Osteomalacie: Verweking van de botten met breuken als gevolg

Osteomalacie: Verweking van de botten met breuken als gevolg

Osteomalacie is de medische term voor verweking van de botten. Deze aandoening is het gevolg van een gebrek aan vitamine D of een probleem met het vermogen van het lichaam om deze vitamine af te breke…
Osteomyelitis: Ontsteking van het beenmerg (botontsteking)

Osteomyelitis: Ontsteking van het beenmerg (botontsteking)

Osteomyelitis is de medische term voor ontsteking van het beenmerg, die zich meestal uitbreidt naar het bot en de verdere omgeving. Bacteriën en andere ziektekiemen veroorzaken deze botinfectie. Maar…
Osteonecrose: Afsterven bot door beperkte bloedtoevoer

Osteonecrose: Afsterven bot door beperkte bloedtoevoer

Osteonecrose is een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar de botten tijdelijk of permanent is belemmerd. Dit leidt tot het afsterven van de botcellen, meestal aan de heup. Vaak ligt een lokale verwo…
Osteoom: Goedaardig gezwel van botweefsel

Osteoom: Goedaardig gezwel van botweefsel

Een osteoom is een goedaardig gezwel dat uitstaat in botweefsel. Osteomen bevinden zich voornamelijk op de botten van de schedel en het gezicht. Klachten komen haast niet voor bij deze langzaam groeie…
Osteopenie: Verminderde botdichtheid zonder symptomen

Osteopenie: Verminderde botdichtheid zonder symptomen

Osteopenie staat voor de afname van de hoeveelheid botweefsel, zonder dat dit tot klachten of symptomen leidt. De verminderde botdichtheid is nog niet zo laag om de diagnose van “osteoporose” te krijg…
Osteopetrose: Botziekte met anemie, infecties en fracturen

Osteopetrose: Botziekte met anemie, infecties en fracturen

Osteopetrose is een zeldzame erfelijke botaandoening waarbij de botafbrekende cellen niet meer werken door een verandering in een gen. Hierdoor verdikt het bot, hetgeen resulteert een gedwongen bouw,…
Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken

Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken

Bij osteoporose (osteoporosis, botontkalking) is te weinig bot aanwezig al is het aanwezige bot wel normaal. Bij de botziekte gebeurt namelijk een hogere botafbraak dan een botproductie. Door het verl…
Osteoradionecrose (ORN): Afsterven bot na radiotherapie

Osteoradionecrose (ORN): Afsterven bot na radiotherapie

Osteoradionecrose (ORN) is een zeldzame maar ernstige complicatie van radiotherapie. De aandoening kenmerkt zich door botweefselnecrose. Dit gebeurt vooral aan de onderkaak na een bestralingsbehandeli…
Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners

Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners

Osteosarcoom is een zeer zeldzame vorm van primaire botkanker die start in cellen die botten vormen. De oorzaak is onbekend, maar meestal treft een osteosarcoom tieners, vooral bij een snelle groeispu…
Pallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenen

Pallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenen

Het Pallister-Hall-syndroom (Hall-Palister-syndroom, hypothalamisch hamatoblastoomsyndroom) is een uiterst zeldzame aangeboren aandoening waarbij een patiënt afwijkingen heeft aan de genitaliën en het…
Pfeiffer-syndroom: Voortijdige fusie van schedelbotten

Pfeiffer-syndroom: Voortijdige fusie van schedelbotten

Het Pfeiffer-syndroom is een zeldzame genetische aandoening waarbij een voortijdige fusie van de schedel ontstaat. De patiënt heeft bij deze skeletafwijking een abnormaal gevormd hoofd en gezicht. Daa…
Poland-syndroom: Afwijkingen aan borstkas en hand

Poland-syndroom: Afwijkingen aan borstkas en hand

Het Poland-syndroom is een zeldzame aangeboren aandoening met een zeer variabele symptomenreeks. Meestal zijn de borstwandspieren aan één zijde van het lichaam afwezig en heeft de patiënt abnormaal ko…
Potocki-Shaffer syndroom: Symptomen aan bot en gezicht

Potocki-Shaffer syndroom: Symptomen aan bot en gezicht

Het Potocki-Shaffer syndroom is een aandoening waarbij een klein tot groot stuk genetisch materiaal verwijderd is door een erfelijk foutje. Hierdoor verschijnen tal van symptomen, zoals een mentale en…
Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)

Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)

Osteoporose is een aandoening waarbij de botdichtheid afneemt. Dit komt tot stand wanneer de botten sneller mineralen en calcium gaan verliezen dan het lichaam deze essentiële voedingsstoffen kan verv…
Proteus-syndroom: Ziekte met overgroei organen en weefsels

Proteus-syndroom: Ziekte met overgroei organen en weefsels

Het Proteus-syndroom is een zeldzame genetische aandoening waarbij een patiënt een overgroei van de botten, de huid en andere weefsels ervaart. De symptomen van aangeboren aandoening presenteren zich…
Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Bij rachitis (Engelse ziekte) verzachten en verweken de botten, hetgeen een gevolg is van een tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat. De patiënt, meestal een jong kind, krijgt deze botaandoening al…
Rhizomele chondrodysplasia punctata: Kraakbeenaandoening

Rhizomele chondrodysplasia punctata: Kraakbeenaandoening

Rhizomele chondrodysplasia punctata is een erfelijke aandoening waarbij de patiënt lijdt aan skeletafwijkingen, vertrebrale aandoeningen, oogafwijkingen en een ernstige verstandelijke handicap. Hierna…
Robinow-Syndroom: Afwijkingen aan gestalte, gezicht & skelet

Robinow-Syndroom: Afwijkingen aan gestalte, gezicht & skelet

Het Robinow-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de patiënt afwijkingen heeft aan het gestalte, het hoofd, het gezicht, het skelet en/of de genitaliën. De erfelijke aandoening bestaat…
Rubinstein-Taybisyndroom: Skeletaandoening

Rubinstein-Taybisyndroom: Skeletaandoening

Het Rubinstein-Taybisyndroom is een zeldzame erfelijke aandoening die vele orgaansystemen van het lichaam beïnvloedt. De primaire symptomen zijn een verstandelijke beperking, een opvallend gezicht, br…
Russell-Silver-syndroom: Ontwikkelingsstoornis

Russell-Silver-syndroom: Ontwikkelingsstoornis

Het Russell-Silver syndroom is een aangeboren aandoening waardoor de patiënt slecht groeit voor en na de geboorte. Naast de groei- en ontwikkelingsproblemen heeft de patiënt een typisch gezicht, probl…
Saul-Wilson-syndroom: Skeletafwijking

Saul-Wilson-syndroom: Skeletafwijking

Het Saul-Wilson-syndroom is een zeldzame vorm van primordiale dwerggroei. De skeletaandoening resulteert uit een wijziging in een gen. Een patiënt met dit zeldzaam syndroom heeft naast het aanzienlijk…
Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom

Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom

Scoliose is de abnormale zijdelingse (laterale) verdraaiing en kromming van de wervelkolom (ruggengraat), die normaal gezien verticaal is. Scoliose treedt het vaakst op tijdens de groeispurt, vlak voo…
Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)

Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)

Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 is een ernstige neuromusculaire aandoening die zich kenmerkt door progressieve spierzwakte en ademhalingsproblemen. Permanente ademhalingsondersteuning i…
Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte

Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte

Spinale stenose is een vernauwing van de wervelkolom die druk veroorzaakt op het ruggenmerg. Vooral oudere patiënten lijden aan spinale stenose, al zijn er ook andere oorzaken waardoor spinale stenose…
Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Bij een spinale tumor een groeit een massa (cellen) in of rond het ruggenmerg. Zowel intramedullaire (beginnen in het ruggenmerg zelf) als extramedullaire tumoren (ontwikkelen zich buiten het ruggenme…
Spondylolisthesis: Verschuiving van wervel met pijn & zwakte

Spondylolisthesis: Verschuiving van wervel met pijn & zwakte

Spondylolisthesis (spondylolisthese, spondyloptosis) is een aandoening waarbij een verschuiving of afglijding van wervels in de voorachterwaartse richting ten opzichte van elkaar tot stand komt. Deze…
Stijve, stramme rug: Oorzaken & preventie van rugstijfheid

Stijve, stramme rug: Oorzaken & preventie van rugstijfheid

Door een aantal aandoeningen en omgevingsfactoren ervaren sommige patiënten een stijve rug. Enkele oorzaken van rugstijfheid zijn mild en vaak makkelijk thuis te behandelen, zoals een slechte houding…
Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn

Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn

Een stressfractuur is wereldwijd één van de meest voorkomende botaandoeningen die vooral sporters treft. Door langdurige en herhaaldelijke belasting van de botten ontstaan kleine scheurtjes in de bott…
Strudwick-syndroom: Botgroeiaandoening

Strudwick-syndroom: Botgroeiaandoening

Het Strudwick-syndroom is een uiterst zeldzame erfelijke botgroeiaandoening waarbij naast skeletafwijkingen ook problemen met het gezichtsvermogen en gelaatsafwijkingen optreden. De ondersteunende beh…
Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Een subunguale exostose is een langzaam groeiend, goedaardig botletsel dat zich onder de nagel van de teen of vinger bevindt. De patiënt ervaart een pijnlijke knobbel onder het nagelbed die leidt tot…
Syndroom van Crouzon: Voortijdige fusie van schedelbotten

Syndroom van Crouzon: Voortijdige fusie van schedelbotten

Het syndroom van Crouzon is een genetische aandoening die zich kenmerkt door de voortijdige fusie van bepaalde schedelbotten (craniosynostose). Deze vroege fusie voorkomt dat de schedel normaal groeit…
Syndroom van Ellis-Van Creveld: Botaandoening

Syndroom van Ellis-Van Creveld: Botaandoening

Het syndroom van Ellis-Van Creveld is een erfelijke botaandoening waardoor de patiënt een kort gestalte, een smalle borstkas, korte ribben en korte onderarmen en onderbenen heeft in combinatie met ext…
Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst

Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst

Het syndroom van Tietze is een zeldzame aandoening waarbij een chronische ontsteking en zwelling van de kraakbeenverbinding tussen het borstbeen en de ribben ontstaat. Een overbelasting van de borstka…
Trechterborst (pectus excavatum): Borstkasafwijking

Trechterborst (pectus excavatum): Borstkasafwijking

Bij pectus excavatum ontstaat een sterke intrekking van het onderste deel van het borstbeen, waardoor een diepe kuil is gevormd. Deze borstkasafwijking ontstaat vaak bij de geboorte en varieert tussen…
Turner-syndroom: Aandoening bij meisjes door missende genen

Turner-syndroom: Aandoening bij meisjes door missende genen

Het Turner-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die alleen bij meisjes optreedt. De aandoening komt tot stand doordat meisjes bepaalde genen missen die normaal gezien op het X-chromosoom aan…
Warme, brandende rug: Oorzaken van warm aanvoelend ruggebied

Warme, brandende rug: Oorzaken van warm aanvoelend ruggebied

Bij sommige patiënten is de rug warmer dan de rest van het lichaam. Soms is dit geen alarmerend teken. Een warme rug is echter soms een teken van een medische aandoening, zoals een zenuw- of huidprobl…
Winchester-syndroom: Afwijkingen aan bot en huid

Winchester-syndroom: Afwijkingen aan bot en huid

Het Winchester-syndroom is een uiterst zeldzame bindweefselaandoening waarbij de patiënt botverlies en een kort gestalte heeft in combinatie met knobbeltjes onder de huid, grove gelaatstrekken en afwi…
Ziekte van Blount: Scheenbeen groeit naar binnen

Ziekte van Blount: Scheenbeen groeit naar binnen

De ziekte van Blount is een groeistoornis van het scheenbeen (tibia), waarbij het onderbeen naar binnen draait. Deze ziekte met onbekende oorzaak, treedt vooral op tijdens het groeiproces. Hierdoor zi…
Ziekte van Buchem en sclerosteose: Overmatige botgroei

Ziekte van Buchem en sclerosteose: Overmatige botgroei

De ziekte van Buchem is een uiterst zeldzame erfelijke botaandoening, met een vergroting van de onderkaak en een verdikking van de schedel als primaire symptomen. Deze progressieve botziekte heeft nog…
Ziekte van Camurati-Engelmann: Botaandoening

Ziekte van Camurati-Engelmann: Botaandoening

De ziekte van Camurati-Engelmann is een zeldzame progressieve botaandoening gekenmerkt door een progressieve verbreding en misvorming van de lange botten. Dit heeft invloed op het gehele lichaam waard…
Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn

Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn

De ziekte van Kahler is een progressieve vorm van bloedkanker die begint in plasmacellen, een type witte bloedcel. Deze cellen maken deel uit van het immuunsysteem, dat het lichaam beschermt tegen zie…
Ziekte van Legg-Calvé-Perthes: Heupaandoening bij kinderen

Ziekte van Legg-Calvé-Perthes: Heupaandoening bij kinderen

De ziekte van Legg-Calvé-Perthes is een heupaandoening die voornamelijk kinderen treft. De femurkop (bovenste deel van het dijbeen) in de heup krijgt hierbij om onbekende reden onvoldoende bloed krijg…
Ziekte van Ollier: Skeletaandoening met bottumoren

Ziekte van Ollier: Skeletaandoening met bottumoren

De ziekte van Ollier is een zeldzame, meestal niet-erfelijke skeletaandoening waarbij zich goedaardige kraakbeenachtige tumoren (enchondromen) ontwikkelen vlak bij het kraakbeen van de groeischijf. De…
Ziekte van Paget: Chronische ontsteking van het bot

Ziekte van Paget: Chronische ontsteking van het bot

De ziekte van Paget is een chronische ontsteking waarbij abnormale botafbraak en botvorming plaatsvindt. Dit leidt tot vervorming van de betreffende botten die tevens broos zijn waardoor snel breuken…
Gepubliceerd door Miske op 26-01-2017, laatst gewijzigd op 17-08-2020. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 25 januari 2017:
  • Skeletal System: Facts, Function & Diseases, http://www.livescience.com/22537-skeletal-system.html
  • Skeletal System Diseases, http://www.newhealthguide.org/Skeletal-System-Diseases.html