Miske » Specials » Skeletafwijkingen

Skeletproblemen en afwijkingen aan skelet, bot & wervelkolom

Skeletproblemen en afwijkingen aan skelet, bot & wervelkolom Het volwassen menselijke skelet bestaat uit 206 botten, die worden verbonden door een netwerk van pezen, ligamenten en kraakbeen. Het skelet is nodig om te overleven. Dit zorgt voor steun en bescherming aan de hersenen, het hart en de longen en de buikorganen. Bovendien is het skelet nodig om zich voort te kunnen bewegen. Ook de bloedcelproductie, calciumopslag en de regulering van de endocriene klieren gebeurt door het skeletsysteem. Schade, slijtage, infecties, tumoren of metabolische aandoeningen treffen soms het skeletsysteem. Osteoporose, osteopenie en artritis zijn enkele veel gekende skeletaandoeningen, maar ook tal van andere bot-, skelet- en wervelafwijkingen leiden tot bewegingsproblemen. Meestal ontstaan deze aandoeningen pas op latere leeftijd, maar ook enkele erfelijke aandoeningen veroorzaken deze bot- en skeletaandoeningen.

Indeling skelet

Het skeletsysteem heeft twee verschillende delen: het axiale skelet en de appendiculaire skelet.

Axiale skelet

Het axiale skelet, met een totaal van 80 botten, omvat de wervelkolom, de ribben en de schedel. Het axiale skelet verzendt het gewicht van het hoofd, de romp en de bovenste ledematen tot aan de onderste ledematen aan de heupgewrichten. Dit is nodig om een rechte houding te creëren.

Appendiculaire skelet

Het appendiculaire skelet heeft een totaal van 126 botten, en wordt gevormd door de schoudergordel, de bovenste ledematen, het bekken en de onderste ledematen. Wandelen, hardlopen en andere bewegingen zijn enkele functies van deze botten. Daarnaast beschermen ze de belangrijkste organen die verantwoordelijk zijn voor de spijsvertering, de excretie (de uitwendige uitscheiding van afvalproducten uit het lichaam) en de voortplanting.

Ziekten en afwijkingen aan het skelet

Symptomen

Bewegingsproblemen zijn vrij gemeenschappelijk bij afwijkingen aan het skelet. Dit houdt in dat de patiënt zich bijvoorbeeld presenteert met rugpijn, ademhalingsproblemen, pijn op de borst en functieproblemen met een ledemaat. Afhankelijk van de etiologie, zijn andere tekenen mogelijk.

Diagnose en onderzoeken van aandoeningen aan het skelet, de botten en de wervelkolom

Een röntgenfoto, MRI-scan, botdichtheidsmeting en artroscopie zijn enkele van de belangrijkste diagnostische instrumenten die de arts gebruikt om ziekten en misvormingen van het skelet te detecteren. Vermoedt de arts dat sprake is van kanker, dan voert hij veelal een botscan uit en/of neemt hij wat weefsel van het beenmerg weg om dit te laten onderzoeken. Laboratoriumtesten zijn bij sommige klinische presentaties ook gewenst.

Behandeling van skeletaandoeningen

Ontstekingsremmers, elektrische stimulatie, een operatie en fysiotherapie zijn enkele van de meest toegepaste behandelingsmethoden voor botafwijkingen. Chemotherapie en/of radiotherapie zijn dan weer inzetbaar wanneer sprake is van een kwaadaardig gezwel of uitzaaiingen van kanker in het bot. Meestal is de hoofdspecialist en orthopedist, maar een multidisciplinaire aanpak is nodig wanneer sprake is van een complexe problematiek of een syndroom.
Aangeboren afwijkingen: Oorzaken van geboorteafwijkingen

Aangeboren afwijkingen: Oorzaken van geboorteafwijkingen

Een geboorteafwijking is elke structurele afwijking die bij de geboorte aanwezig is en waarbij de werking en/of het uiterlijk van het lichaam is aangetast. Deze afwijkingen ontstaan tijdens de ontwikk…
Aarskog-syndroom: Symptomen aan genitaliën, gezicht & skelet

Aarskog-syndroom: Symptomen aan genitaliën, gezicht & skelet

Het Aarskog-syndroom is een uiterst zeldzame genetische aandoening die voornamelijk mannen treft, hoewel vrouwen soms milde symptomen kunnen vertonen. Deze aandoening beïnvloedt het gestalte, de spier…
Achondrogenese: Ernstige skeletafwijking

Achondrogenese: Ernstige skeletafwijking

Achondrogenese is een zeldzame en ernstige genetische aandoening die wordt gekenmerkt door een kort hoofd, kleine ledematen en een smalle borstkas. Bij deze ziekte produceert de patiënt onvoldoende gr…
Achondroplasie: Botgroeiaandoening met dwerggroei

Achondroplasie: Botgroeiaandoening met dwerggroei

Achondroplasie, de meest voorkomende vorm van dwerggroei, is een erfelijke aandoening waarbij de botgroei verstoord is. Het woord “achondroplasie” betekent letterlijk “zonder de vorming van kraakbeen”…
Acrodysostose: Afwijkingen aan botten en gezicht

Acrodysostose: Afwijkingen aan botten en gezicht

Acrodysostose is een uiterst zeldzame aangeboren aandoening gekenmerkt door skeletafwijkingen, groeivertraging, een kort gestalte, typische gelaatstrekken en vaak een verstandelijke beperking. De aand…
Acromicrische dysplasie: Afwijkingen aan skelet en gezicht

Acromicrische dysplasie: Afwijkingen aan skelet en gezicht

Bij acromicrische dysplasie, een zeldzame erfelijke skeletaandoening, heeft de patiënt een zeer kort gestalte, korte ledematen, stijve gewrichten en typische gelaatstrekken. De bevestiging van acromic…
Axenfeld-Rieger-syndroom: Skeletaandoening

Axenfeld-Rieger-syndroom: Skeletaandoening

Het Axenfeld-syndroom is een zeldzame autosomale dominante aandoening die de ontwikkeling van het skelet, de tanden, de ogen en de buikstreek aantast. Het syndroom is vernoemd naar de twee oogartsen T…
Baller-Gerold syndroom: Afwijkingen aan bot, gezicht en huid

Baller-Gerold syndroom: Afwijkingen aan bot, gezicht en huid

Het Baller-Gerold syndroom is een zeldzame aandoening die duidelijk is bij de geboorte. De patiënt vertoont opvallende misvormingen van de schedel en het gezicht, en afwijkingen aan de botten van de o…
Bardet-Biedl-syndroom: Symptomen aan skelet, gewicht en ogen

Bardet-Biedl-syndroom: Symptomen aan skelet, gewicht en ogen

Het Bardet-Biedl-syndroom werd voor het eerst beschreven door de artsen Bardet en Biedl in de jaren 1920. Het Bardet-Biedl-syndroom is een aandoening die invloed heeft op vele lichaamsdelen. De primai…
Bekkenfractuur (breuk in bekkengebied): Oorzaken & symptomen

Bekkenfractuur (breuk in bekkengebied): Oorzaken & symptomen

Het bekkengebied (bekken) is de stevige ring van botten aan de basis van de wervelkolom. Het bekken dient als verankeringspunt voor spieren en biedt bescherming aan de organen in de onderbuik. Een bek…
Boomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organen

Boomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organen

Boomerang-dysplasie is een uiterst zeldzame, ernstige aandoening die de botontwikkeling van het lichaam aantast. Meestal overlijden baby’s met Boomerang-dysplasie al voor de geboorte. Degenen die leve…
Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

De borstwand (thorax) speelt een cruciale rol bij de mechaniek van de ademhaling. Ze omvat de botstructuren (ribben, wervelkolom, borstbeen), ademhalingsspieren en zenuwen die deze spieren verbinden m…
Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)

Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)

Gebroken botten (fracturen, botbreuken) komen vaak voor en ontstaan wanneer de toegepaste kracht op een bot groter is dan de sterkte van het bot zelf. Zowel kinderen als ouderen hebben een verhoogd ri…
Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot

Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot

Botcysten zijn met vloeistof gevulde zakjes die zich vormen in het bot. De cysten treffen vooral kinderen en tieners. Ze veroorzaken geen botpijn, maar als ze groot genoeg zijn, ontstaat botzwakte het…
Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten

Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten

De botten ondersteunen het lichaam en zorgen ervoor dat we in staat zijn om te bewegen. Ze beschermen bovendien de hersenen, het hart en andere organen tegen letsel. De botten slaan ook mineralen op z…
Botkneuzing: Traumatisch letsel aan bot met pijn en zwelling

Botkneuzing: Traumatisch letsel aan bot met pijn en zwelling

Een botkneuzing (contusie) wordt vaak geassocieerd met een blauwe plek op de huid, maar kan ook interne structuren zoals spieren en botten treffen. Bij een botkneuzing ontstaat er traumatisch letsel a…
Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot

Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot

Door een infectie, een breuk of een goedaardige of kwaadaardige tumor kunnen botletsels ontstaan in elk deel van het lichaam. Deze botletsels ontstaan door veranderingen in de botcellen of schade aan…
Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn

Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn

Botmetastasen verwijst naar het proces waarbij kankercellen zich vanuit een primaire kankertumor verspreiden naar de botten. Dit kan gebeuren bij verschillende soorten kanker, hoewel het bij sommige k…
Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen

Botpijn: Pijn in botten door aandoeningen

Bij botpijn of gevoelige botten kan pijn of ongemak optreden in één of meer botten van het lichaam. Dit kan onder normale omstandigheden voorkomen, zoals bij veroudering of een fractuur, maar botpijn…
Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep

Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep

Een bottransplantatie is een chirurgische ingreep waarbij nieuw bot wordt geplaatst in ruimtes rond botdefecten om beschadigd bot te herstellen of opnieuw op te bouwen. Dit kan met bot afkomstig van d…
Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose

Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose

Een bottumor ontstaat door een abnormale groei van cellen in een bot die zich ongecontroleerd delen. Deze tumor kan zowel goedaardig (benigne) als kwaadaardig (maligne, kanker) zijn. Zowel goedaardige…
Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Een bursa is een met vloeistof gevulde zak (zakvormige ruimte) die fungeert als een kussen tussen spieren, pezen en botten. Bij bursitis raakt zo’n slijmbeurs (bursa) gezwollen en ontstoken. Deze slij…
Carpenter-syndroom: Afwijkingen aan schedel en skelet

Carpenter-syndroom: Afwijkingen aan schedel en skelet

Bij het Carpenter-syndroom treden afwijkingen op aan de schedel (craniosynostose) en het skelet (de vingers en/of tenen). Vaak maar niet altijd presenteert de patiënt zich tevens met ontwikkelingsstoo…
Cherubisme: Botaandoening met kaakafwijkingen

Cherubisme: Botaandoening met kaakafwijkingen

Cherubisme is een botaandoening die zich kenmerkt door een progressieve, pijnloze, bilaterale uitbreiding (groei) van de onderkaak en/of bovenkaak als gevolg van de vervanging van het bot door bindwee…
Chondroblastoom: Goedaardige bottumor in lange botten

Chondroblastoom: Goedaardige bottumor in lange botten

Een chondroblastoom is een zeldzame goedaardige bottumor die uitgaat van kraakbeenweefsel. Kraakbeen speelt een belangrijke rol in het groeiproces van botten. Het lichaam bevat diverse soorten kraakbe…
Chondroom: Goedaardige bottumor, vaak in hand of voet

Chondroom: Goedaardige bottumor, vaak in hand of voet

Chondromen zijn zeer zeldzame, goedaardige tumoren die zijn samengesteld uit kraakbeen. Ze groeien meestal langzaam. Ze verschijnen op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals de handen en de voet…
Chondrosarcoom: Botkanker die ontstaat in kraakbeenweefsel

Chondrosarcoom: Botkanker die ontstaat in kraakbeenweefsel

De ontwikkeling van de meeste botten gebeurt vanuit het kraakbeen. Kraakbeen speelt bijgevolg een belangrijke rol in het groeiproces. Een chondrosarcoom is een vorm van botkanker die ontstaat in kraak…
Chordoom: Kwaadaardige primaire bottumor

Chordoom: Kwaadaardige primaire bottumor

Een chordoom is een zeldzaam kwaadaardig gezwel dat toebehoort aan de familie van een sarcoom, een vorm van kanker die begint in bindweefselcellen zoals in het bot, in kraakbeen, in vet, in spieren of…
Cleidocraniale dysplasie: Symptomen aan skelet en tanden

Cleidocraniale dysplasie: Symptomen aan skelet en tanden

Cleidocraniale dysplasie is een genetische aandoening die de ontwikkeling van botten en tanden beïnvloedt. De ernst van de symptomen kan sterk variëren, zelfs binnen dezelfde familie. Kenmerkend voor…
Coats plus-syndroom: Afwijkingen aan ogen, botten & hersenen

Coats plus-syndroom: Afwijkingen aan ogen, botten & hersenen

Het Coats plus-syndroom kenmerkt zich door een netvliesaandoening gecombineerd met afwijkingen aan de botten, hersenen en het spijsverteringsstelsel. De symptomen bij deze erfelijke aandoening present…
Coffin-Siris syndroom: Afwijkingen aan hersenen en skelet

Coffin-Siris syndroom: Afwijkingen aan hersenen en skelet

Een patiënt met het Coffin-Siris syndroom heeft naast een verstandelijke beperking en ontwikkelingsproblemen vaak ook afwijkingen aan het gezicht en de vingers en/of tenen. Daarnaast kunnen er bijkome…
Contractuur van Dupuytren: Pijnloze handmisvorming

Contractuur van Dupuytren: Pijnloze handmisvorming

Een Dupuytren-contractuur is een handmisvorming die meestal geleidelijk ontstaat en een laagje weefsel onder de huid van de handpalm aantast. Dit weefsel, het zogenaamde peesblad (fascie), verdikt en…
Contractuur van Volkmann: Misvorming aan hand

Contractuur van Volkmann: Misvorming aan hand

De contractuur van Volkmann is een progressieve aandoening waarbij na verloop van tijd de hand, de vingers en de pols blijvend misvormd zijn. Dit is het resultaat van een onbehandeld letsel waarbij ee…
Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst

Costochondritis: Ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst

Alle ribben zijn verbonden met het borstbeen via kraakbeen. Wanneer dit kraakbeen ontsteekt, is sprake van costochondritis. De medische term "costochondritis" bestaat uit het woord "costa", wat de med…
Craniosynostose: Vroegtijdige fusie van schedelnaden

Craniosynostose: Vroegtijdige fusie van schedelnaden

Bij craniosynostose zijn een of meer schedelnaden voortijdig verbeend (gefuseerd). Hierdoor wordt de groei van de schedel belemmerd, wat resulteert in een abnormale schedelvorm bij de pasgeboren patië…
Diastrofische dysplasie: Skeletafwijking met kort gestalte

Diastrofische dysplasie: Skeletafwijking met kort gestalte

Diastrofische dysplasie is een zeldzame aandoening die de ontwikkeling van het kraakbeen en het bot aantast, hetgeen resulteert in een klein gestalte. Daarnaast treden gewrichtsproblemen en bijkomende…
Discitis: Ontsteking van een tussenwervelschijf in de rug

Discitis: Ontsteking van een tussenwervelschijf in de rug

Bij discitis ontstaat een ontsteking in de ruimte tussen de botten van de wervelkolom, oftewel de tussenwervelschijf. Discitis is meestal een gevolg van een andere infectie. Deze aandoening kan zwelli…
Dwerggroei (dwarfisme): Oorzaken van kort gestalte

Dwerggroei (dwarfisme): Oorzaken van kort gestalte

Dwerggroei (dwarfisme) verwijst naar een aanzienlijk kleiner dan gemiddeld lichaamsgestalte, meestal gedefinieerd als een lengte van 147 cm of minder bij volwassenen. Medisch gezien lijdt iemand aan d…
Edwards-syndroom (trisomie 18): Ernstige symptomen

Edwards-syndroom (trisomie 18): Ernstige symptomen

Het Edwards-syndroom is een ernstige genetische aandoening die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een extra kopie van chromosoom 18 in de cellen van het lichaam. Dit syndroom, ook wel bekend al…
Enchondroom: Goedaardige kraakbeentumor, vaak in de hand

Enchondroom: Goedaardige kraakbeentumor, vaak in de hand

Een enchondroom is een goedaardige kraakbeentumor die de binnenkant van de botten treft. Enchondromen zijn de meest voorkomende vorm van de een tumor in de hand. De tumor tast vaak de kleine botten va…
Ewing-sarcoom: Kwaadaardige tumor in arm of been (botkanker)

Ewing-sarcoom: Kwaadaardige tumor in arm of been (botkanker)

Een Ewing-tumor (ook bekend als Ewing-sarcoom) is een kwaadaardige tumor die zich voornamelijk ontwikkelt in het botweefsel van de lange pijpbeenderen. Deze primaire vorm van botkanker ontstaat meesta…
Fibreuze dysplasie: Aandoening met fibreus botweefsel

Fibreuze dysplasie: Aandoening met fibreus botweefsel

Fibreuze dysplasie is een genetische skeletaandoening waarbij normaal bot vervangen is door fibreus (vezelachtig) botweefsel. Het aangetaste bot verzwakt en breekt of vervormt hierdoor makkelijker. De…
Gebroken dijbeen (femurfractuur): Oorzaken en behandeling

Gebroken dijbeen (femurfractuur): Oorzaken en behandeling

Het dijbeen, dat van de heup tot de knie loopt, kan bij een trauma breken. Deze breuk wordt medisch een femurfractuur genoemd. Dergelijke verwondingen komen vaak voor bij ernstige ongevallen, zoals au…
Gebroken nek (cervicale fractuur): Symptomen en behandeling

Gebroken nek (cervicale fractuur): Symptomen en behandeling

Een gebroken nek (cervicale fractuur) is een breuk van één of meer van de zeven cervicale botten in de nek. De cervicale botten, ook wel wervels genoemd, zijn de botten die de wervelkolom in de nek vo…
Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling

Gebroken scheenbeen (tibiafractuur): Symptomen & behandeling

Het onderbeen bestaat uit twee botten: het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). Het scheenbeen is het grootste van de twee en ondersteunt het grootste deel van het gewicht. Het speelt een bela…
Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur

Gekneusde en gebroken ribben: Ribkneuzing en ribfractuur

Ribben vormen een cruciaal onderdeel van de borstkasstructuur, door het verbinden van het borstbeen met de wervelkolom. Letsels aan de ribben, zoals kneuzingen en breuken, ontstaan vaak door trauma aa…
Geleofysieke dysplasie: Afwijkingen botten, gezicht en hart

Geleofysieke dysplasie: Afwijkingen botten, gezicht en hart

Geleofysieke dysplasie is een vorm van dwerggroei die zich kenmerkt door korte handen en voeten, contracturen, typische gelaatstrekken, progressieve cardiale hartklepafwijkingen en een verdikte huid.…
Genua valga (X-benen): Naar binnen geknikte knieën

Genua valga (X-benen): Naar binnen geknikte knieën

Genua valga is een aandoening waarbij de knieën elkaar raken, maar de enkels niet. Door de naar binnen geknikte knieën ontstaat een X-vorm van de benen, wat de afwijking ook de naam X-benen geeft. Dez…
Genua vara (O-benen): Naar buiten geknikte knieën

Genua vara (O-benen): Naar buiten geknikte knieën

Genua vara (enkelvoud: genu varum) is een aandoening waarbij de knieën naar buiten geknikt zijn, wat resulteert in een typische O-vorm wanneer de patiënt de voeten en enkels tegen elkaar plaatst. Deze…
Greenberg dysplasie: Dodelijke aandoening met botafwijkingen

Greenberg dysplasie: Dodelijke aandoening met botafwijkingen

Greenberg dysplasie is een ernstige aandoening waarbij een foetus reeds botafwijkingen vertoont. De botten ontwikkelen zich namelijk niet goed, hetgeen in medische termen bekend staat als ‘skeletale d…
Groeihormoondeficiëntie: Tekort (gebrek) aan groeihormonen

Groeihormoondeficiëntie: Tekort (gebrek) aan groeihormonen

Groeihormoon is een eiwit dat wordt aangemaakt door de hypofyse, een klier die zich aan de basis van de hersenen bevindt en is bevestigd aan de hypothalamus. Deze klier speelt een cruciale rol in het…
Holt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hart

Holt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hart

Het Holt-Oram-syndroom wordt gekenmerkt door afwijkingen aan het skelet en het hart. Deze aandoening, veroorzaakt door genetische defecten, is erfelijk, hoewel de genmutaties vaak spontaan ontstaan zo…
Jeune-syndroom: Botafwijking met problemen aan ribbenkast

Jeune-syndroom: Botafwijking met problemen aan ribbenkast

Het Jeune-syndroom is een aangeboren botafwijking waarbij de patiënt problemen heeft met de ribbenkast, de nieren en lever, de ogen en de botten. Het syndroom is mogelijk erfelijk en de symptomen pres…
Juveniele idiopathische artritis (JIA): Pijn aan gewrichten

Juveniele idiopathische artritis (JIA): Pijn aan gewrichten

Juveniele idiopathische artritis (JIA) is de meest voorkomende vorm van artritis bij kinderen en adolescenten van 0 tot 17 jaar. De term "juvileel" verwijst naar "kind", "idiopathisch" betekent "van o…
Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Osteoporose is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid vermindert of er onvoldoende botvorming plaatsvindt, waardoor de botten verzwakken. Dit verhoogt het risico op fracturen (botbreuken)…
Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Kabuki-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, hersenen en skelet

Het Kabuki-syndroom is een zeldzame, multisystemische aandoening waarbij de patiënt afwijkingen heeft aan het gezicht, de hersenen en het skelet. Groeivertragingen, oogproblemen, een verstandelijke ha…
Kinvergroting: Operatie (met implantaat) in afwijkende kin

Kinvergroting: Operatie (met implantaat) in afwijkende kin

Een kinvergroting is een operatie waarbij de chirurg de grootte en vorm van de kin verandert. Hierdoor verbetert het uiterlijk van de kin en de kaaklijn. Dit gebeurt ofwel met een implantaat, ofwel do…
Kippenborst (pectus carinatum): Borstkasafwijking

Kippenborst (pectus carinatum): Borstkasafwijking

Pectus carinatum is een groeistoornis van de borstkas waarbij het borstbeen naar voren uitsteekt en de zijkanten van borst en ribben ingezonken zijn. Dit zorgt voor een “vogelachtige” uitstraling van…
Klippel-Feil-syndroom: Fusie van twee of meer nekwervels

Klippel-Feil-syndroom: Fusie van twee of meer nekwervels

Het Klippel-Feil-syndroom is een zeldzame aangeboren botaandoening die gekenmerkt wordt door afwijkingen in de nek en de rug. Deze aandoening ontstaat door een vergroeiing (fusie) van twee of meer nek…
Klippel-Trénaunay syndroom: Aandoening met wijnvlek

Klippel-Trénaunay syndroom: Aandoening met wijnvlek

Het Klippel-Trénaunay-syndroom is een zeldzame aandoening waarbij de patiënt drie primaire symptomen vertoont: een wijnvlek (meestal op de onderste ledematen), spataderen en reuzengroei van botten en…
Kyfoscoliose: Abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose: Abnormale kromming van wervelkolom

Kyfoscoliose is een aandoening waarbij een abnormale kromming van de wervelkolom optreedt, zowel van voor naar achter als van links naar rechts. De wervelkolom buigt tegelijkertijd naar de zijkant en…
Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom

Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom

Bij kyfose ontstaat een achterwaartse verkromming van de wervelkolom, waarbij de bovenkant van de rug ronder (boller) is dan normaal. Deze aandoening resulteert in een gebogen houding, vaak gepaard ga…
Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet

Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skelet

Het Larsen-syndroom is een zeldzame, erfelijke skeletaandoening met zeer variabele symptomen. Meestal hebben de patiënten afwijkingen aan het skelet, het gezicht en de luchtwegen, al komen soms nog me…
Legius-syndroom: Symptomen aan huid, gezicht en hoofd

Legius-syndroom: Symptomen aan huid, gezicht en hoofd

Het Legius-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een patiënt voornamelijk te maken krijgt met afwijkingen aan de huid (donkere vlekken) en het gezicht, in combinatie met gedragsafwijki…
LEOPARD-syndroom: Symptomen aan huid, ogen, hart en groei

LEOPARD-syndroom: Symptomen aan huid, ogen, hart en groei

Het LEOPARD-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening die verschillende organen en weefsels aantast. Deze multisystemische aandoening kan variabele symptomen vertonen, afhankelijk van welke organe…
Lordose: Voorwaartse kromming van de wervelkolom (holle rug)

Lordose: Voorwaartse kromming van de wervelkolom (holle rug)

Een natuurlijke kromming in de onderrug is normaal. Lordose, correcter aangeduid als hyperlordose, is een aandoening waarbij de wervelkolom in de onderrug een buitensporige kromming vertoont. Lordose…
Lumbale spondylose: Veroudering van wervelkolom in onderrug

Lumbale spondylose: Veroudering van wervelkolom in onderrug

Lumbale spondylose is een chronische aandoening waarbij de botten van de wervelkolom, met name in de onderrug, slijtage vertonen. Deze degeneratieve aandoening gaat vaak gepaard met symptomen zoals pi…
Macrocefalie: Te groot hoofd door aandoeningen

Macrocefalie: Te groot hoofd door aandoeningen

Macrocefalie, ook wel geschreven als "macrocephalie" of "macrocephalus", verwijst naar een vergroot hoofd bij zuigelingen. Hoewel macrocefalie soms een erfelijke eigenschap kan zijn zonder verdere gez…
Maffucci-syndroom: Afwijkingen aan botten en huid

Maffucci-syndroom: Afwijkingen aan botten en huid

Het Maffucci-syndroom is een uiterst zeldzame aandoening waarbij de patiënt goedaardige kraakbeengezwellen (enchondromen), skeletmisvormingen en huidafwijkingen heeft. De aandoening brengt afwijkingen…
Mainzer-Saldino-syndroom: Afwijkingen nieren, ogen en skelet

Mainzer-Saldino-syndroom: Afwijkingen nieren, ogen en skelet

Het Mainzer-Saldino-syndroom is een zogenaamde ciliopathie; een zeldzame genetische aandoening waarbij de regulering van de trilharen verstoord is. Hierdoor ontstaan bij de patiënt problemen aan de ni…
Marfan-syndroom: Symptomen aan hart (aorta), ogen en skelet

Marfan-syndroom: Symptomen aan hart (aorta), ogen en skelet

Het syndroom van Marfan is een erfelijke aandoening die de bindweefsels van het lichaam aantast. Het beïnvloedt voornamelijk het hart en de bloedvaten, het skelet en de ogen, maar kan ook invloed hebb…
McCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huid

McCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huid

Het McCune-Albright syndroom is een zeldzame aandoening die al bij de geboorte symptomen aan de botten kan veroorzaken, zoals botbreuken. Ook huidafwijkingen, zoals café-au-lait-vlekken, komen voor. H…
Melnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skelet

Melnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skelet

Het Melnick-Needles syndroom is een zogenaamde otopalatodigitale aandoening, wat inhoudt dat problemen aan de oren, het gehemelte en de vingers voorkomen. Deze zeldzame ernstige aandoening waarbij jon…
Microcefalie: Te klein hoofd door aandoeningen of infecties

Microcefalie: Te klein hoofd door aandoeningen of infecties

Microcefalie is de medische term voor "te klein hoofd". Bij deze zeldzame aangeboren neurologische afwijking heeft de patiënt een kleiner hoofd dan andere patiënten met dezelfde leeftijd en hetzelfde…
Micrognathie: Kleine onderkaak door syndroom of aandoening

Micrognathie: Kleine onderkaak door syndroom of aandoening

Micrognathie is een symptoom waarbij een patiënt een zeer kleine onderkaak heeft. De onderkaak is met andere woorden veel korter of kleiner dan de rest van het gezicht. Dit symptoom verschijnt mogelij…
Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet

Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet

Het Morquio-syndroom is een stofwisselingsziekte waarbij het lichaam lange ketens van suikermoleculen niet kan afbreken doordat hiervoor een stof ontbreekt of onvoldoende aanwezig is. Deze ketens van…
Mucopolysaccharidose type VI: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysaccharidose type VI: Afwijkingen gezicht en skelet

Mucopolysacharidose Type VI is een zeldzame lysosomale stapelingsziekte gekenmerkt door een tekort aan arylsulfatase B (ASB). Bij deze progressieve en erfelijke aandoening vergroten weefsels en organe…
Muenke-syndroom: Afwijkingen aan hoofd (schedel) en gezicht

Muenke-syndroom: Afwijkingen aan hoofd (schedel) en gezicht

Bij het Muenke-syndroom, een erfelijke aandoening, wordt een baby geboren met vroegtijdig gesloten kroonnaden in de schedel (schedelnaden). Hierdoor vertonen het hoofd en gezicht afwijkingen. Bovendie…
Nekhernia: Uitstulping tussenwervelschijf in nek met pijn

Nekhernia: Uitstulping tussenwervelschijf in nek met pijn

De wervelkolom bestaat uit een reeks wervels die elkaar opvangen door middel van tussenwervelschijven, die uit een geleiachtige substantie bestaan. Deze tussenwervelschijven maken bewegingen zoals bui…
Nemaline myopathie: Skeletspieraandoening met zwakte

Nemaline myopathie: Skeletspieraandoening met zwakte

Nemaline myopathie is een skeletspieraandoening waarbij de skeletspieren worden aangetast. Deze aandoening leidt tot spierzwakte die aangeboren kan zijn of pas in de kindertijd of volwassenheid tot ui…
Noonan-syndroom: Skeletaandoening

Noonan-syndroom: Skeletaandoening

Het Noonan-syndroom is een aandoening die verschillende gebieden van het lichaam kan beïnvloeden. Het kenmerkt zich door milde, afwijkende gezichtskenmerken, een korte gestalte, hartafwijkingen, bloed…
Osteochondritis dissecans: Gewrichtsaandoening met pijn

Osteochondritis dissecans: Gewrichtsaandoening met pijn

Osteochondritis dissecans is een verworven aandoening waarbij losse bot- en kraakbeenfragmenten aan het uiteinde van een gewricht afbreken. Dit gebeurt wanneer de bloedtoevoer naar het bot wordt vermi…
Osteochondroom: Tumor van kraakbeen en bot bij groeiplaat

Osteochondroom: Tumor van kraakbeen en bot bij groeiplaat

Een osteochondroom is een goedaardige bot- en kraakbeenuitgroei die zich vaak aan het einde van een bot bij de groeiplaat bevindt. Deze aandoening treft meestal de lange botten van de ledematen, het b…
Osteofyten: Benige botuitsteeksels rond gewrichten

Osteofyten: Benige botuitsteeksels rond gewrichten

Een osteofyt, vaak aangeduid als een benige uitwas of botuitsteeksel, is een glad, benig en puntig aangroeisel dat zich doorgaans ontwikkelt op de botten van de wervelkolom of rond de gewrichten. Deze…
Osteogenesis imperfecta: Fragiele botten en vaak botbreuken

Osteogenesis imperfecta: Fragiele botten en vaak botbreuken

Osteogenesis imperfecta (OI) is een aangeboren bindweefselaandoening waarbij een patiënt uiterst fragiele botten heeft. Deze aandoening, die in verschillende types voorkomt, veroorzaakt vaak snel en z…
Osteomalacie: Verweking van de botten met breuken als gevolg

Osteomalacie: Verweking van de botten met breuken als gevolg

Osteomalacie is de medische term voor de verweking van de botten. Deze aandoening ontstaat door een tekort aan vitamine D of door een probleem met het vermogen van het lichaam om deze vitamine goed te…
Osteomyelitis: Ontsteking van het beenmerg (botontsteking)

Osteomyelitis: Ontsteking van het beenmerg (botontsteking)

Osteomyelitis is de medische term voor ontsteking van het beenmerg, die zich meestal uitbreidt naar het bot en de verdere omgeving. Bacteriën en andere ziektekiemen veroorzaken deze botinfectie. Maar…
Osteonecrose: Afsterven bot door beperkte bloedtoevoer

Osteonecrose: Afsterven bot door beperkte bloedtoevoer

Osteonecrose is een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar de botten tijdelijk of permanent wordt belemmerd. Dit kan leiden tot het afsterven van botcellen, vaak in de heup. Hoewel een lokale verwond…
Osteoom: Goedaardig gezwel van botweefsel

Osteoom: Goedaardig gezwel van botweefsel

Een osteoom is een goedaardig gezwel dat ontstaat in botweefsel. Osteomen bevinden zich voornamelijk op de botten van de schedel en het gezicht. Klachten komen haast niet voor bij deze langzaam groeie…
Osteopenie: Verminderde botdichtheid zonder symptomen

Osteopenie: Verminderde botdichtheid zonder symptomen

Osteopenie verwijst naar de afname van botweefsel zonder dat dit tot klachten of symptomen leidt. Hoewel de botdichtheid verminderd is, is deze nog niet zo laag om te spreken van osteoporose, waarbij…
Osteopetrose: Botziekte met anemie, infecties en fracturen

Osteopetrose: Botziekte met anemie, infecties en fracturen

Osteopetrose is een zeldzame erfelijke botaandoening waarbij de botafbrekende cellen niet meer functioneren door een genetische mutatie. Dit resulteert in een verdikking van het bot, wat de botstructu…
Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken

Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken

Bij osteoporose (osteoporosis, botontkalking) is er een tekort aan botweefsel, hoewel het aanwezige bot normaal van structuur is. Deze botziekte wordt gekenmerkt door een hogere snelheid van botafbraa…
Osteoradionecrose (ORN): Afsterven bot na radiotherapie

Osteoradionecrose (ORN): Afsterven bot na radiotherapie

Osteoradionecrose (ORN) is een zeldzame maar ernstige complicatie van radiotherapie, vooral na behandelingen voor hoofd-halskanker. De aandoening kenmerkt zich door botweefselnecrose, waarbij het bot…
Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners

Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners

Osteosarcoom is een zeldzame vorm van primaire botkanker die ontstaat uit de cellen die botweefsel vormen. De exacte oorzaak van osteosarcoom is onbekend, maar de aandoening treft vooral tieners, met…
Pallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenen

Pallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenen

Het Pallister-Hall-syndroom (ook bekend als Hall-Pallister-syndroom of hypothalamisch hamartoomsyndroom) is een uiterst zeldzame aangeboren aandoening. Patiënten met deze aandoening hebben afwijkingen…
Pfeiffer-syndroom: Voortijdige fusie van schedelbotten

Pfeiffer-syndroom: Voortijdige fusie van schedelbotten

Het Pfeiffer-syndroom is een zeldzame genetische aandoening waarbij een voortijdige fusie van de schedel ontstaat. Deze skeletafwijking resulteert in een abnormaal gevormd hoofd en gezicht, met bijkom…
Poland-syndroom: Afwijkingen aan borstkas en hand

Poland-syndroom: Afwijkingen aan borstkas en hand

Het Poland-syndroom is een zeldzame aangeboren aandoening met een zeer variabele symptomenreeks. Meestal zijn de borstwandspieren aan één zijde van het lichaam afwezig en heeft de patiënt abnormaal ko…
Potocki-Shaffer syndroom: Symptomen aan bot en gezicht

Potocki-Shaffer syndroom: Symptomen aan bot en gezicht

Het Potocki-Shaffer syndroom is een aandoening waarbij een klein tot groot stuk genetisch materiaal verwijderd is door een erfelijk foutje. Hierdoor verschijnen tal van symptomen, zoals een mentale en…
Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)

Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)

Osteoporose is een aandoening waarbij de botdichtheid afneemt. Dit komt tot stand wanneer de botten sneller mineralen en calcium gaan verliezen dan het lichaam deze essentiële voedingsstoffen kan verv…
Proteus-syndroom: Ziekte met overgroei organen en weefsels

Proteus-syndroom: Ziekte met overgroei organen en weefsels

Het Proteus-syndroom is een zeldzame genetische aandoening waarbij een patiënt een overgroei van de botten, de huid en andere weefsels ervaart. De symptomen van deze aangeboren aandoening presenteren…
Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Bij rachitis, ook wel bekend als de Engelse ziekte, worden de botten verzacht en verzwakt als gevolg van een tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat. Deze aandoening komt voornamelijk voor bij jonge…
Rhizomele chondrodysplasia punctata: Kraakbeenaandoening

Rhizomele chondrodysplasia punctata: Kraakbeenaandoening

Rhizomele chondrodysplasia punctata is een erfelijke aandoening waarbij de patiënt lijdt aan skeletafwijkingen, vertebrale aandoeningen, oogafwijkingen en een ernstige verstandelijke handicap. Hiernaa…
Robinow-Syndroom: Afwijkingen aan gestalte, gezicht & skelet

Robinow-Syndroom: Afwijkingen aan gestalte, gezicht & skelet

Het Robinow-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening gekarakteriseerd door afwijkingen aan het gestalte, hoofd, gezicht, skelet en/of genitaliën. Deze aandoening bestaat in twee vormen met versch…
Rubinstein-Taybisyndroom: Skeletaandoening

Rubinstein-Taybisyndroom: Skeletaandoening

Het Rubinstein-Taybisyndroom is een zeldzame erfelijke aandoening die vele orgaansystemen van het lichaam beïnvloedt. De primaire symptomen zijn een verstandelijke beperking, een opvallend gezicht, br…
Russell-Silver-syndroom: Ontwikkelingsstoornis

Russell-Silver-syndroom: Ontwikkelingsstoornis

Het Russell-Silver-syndroom is een aangeboren aandoening die zich uit in onvoldoende groei voor en na de geboorte. Naast de groei- en ontwikkelingsproblemen vertoont de patiënt een kenmerkend gezicht,…
Saul-Wilson-syndroom: Skeletafwijking

Saul-Wilson-syndroom: Skeletafwijking

Het Saul-Wilson-syndroom is een zeldzame vorm van primordiale dwerggroei, veroorzaakt door een genetische afwijking. Dit syndroom wordt gekenmerkt door een aanzienlijk kort gestalte, een kleiner dan n…
Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom

Scoliose: Zijdelingse kromming van de wervelkolom

Scoliose is de abnormale zijdelingse (laterale) kromming en verdraaiing van de wervelkolom, die normaal gesproken recht en verticaal is. Scoliose wordt het vaakst vastgesteld tijdens de groeispurt in…
Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)

Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 (SMARD)

Spinale musculaire atrofie met ademnood type 1 is een ernstige neuromusculaire aandoening die zich kenmerkt door progressieve spierzwakte en ademhalingsproblemen. Permanente ademhalingsondersteuning i…
Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte

Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte

Spinale stenose verwijst naar de vernauwing van het wervelkanaal, hetgeen druk uitoefent op het ruggenmerg en de zenuwen die door de wervelkolom lopen. Deze aandoening komt vooral voor bij oudere volw…
Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Bij een spinale tumor groeit een massa (cellen) in of rondom het ruggenmerg. Dit kan zowel intramedullair (beginnende in het ruggenmerg zelf) als extramedullair (ontwikkelend buiten het ruggenmerg) zi…
Spondylolisthesis: Verschuiving van wervel met pijn & zwakte

Spondylolisthesis: Verschuiving van wervel met pijn & zwakte

Spondylolisthesis, ook wel spondylolisthese of spondyloptosis genoemd, is een aandoening waarbij een wervel in de wervelkolom verschuift ten opzichte van de wervel eronder. Deze verschuiving kan naar…
Stijve, stramme rug: Oorzaken & preventie van rugstijfheid

Stijve, stramme rug: Oorzaken & preventie van rugstijfheid

Door diverse aandoeningen en omgevingsfactoren kunnen sommige patiënten last hebben van een stijve rug. Hoewel rugstijfheid soms voortkomt uit milde oorzaken zoals een slechte houding of een verrekkin…
Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn

Stressfractuur: Herhaalde belasting op botten met botpijn

Een stressfractuur is wereldwijd één van de meest voorkomende botaandoeningen, die vooral sporters treft. Deze aandoening ontstaat door langdurige en herhaaldelijke belasting van de botten, wat leidt…
Strudwick-syndroom: Botgroeiaandoening

Strudwick-syndroom: Botgroeiaandoening

Het Strudwick-syndroom is een uiterst zeldzame erfelijke botgroeiaandoening waarbij naast skeletafwijkingen ook problemen met het gezichtsvermogen en gelaatsafwijkingen optreden. De ondersteunende beh…
Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Subunguale exostose: Goedaardig botletsel onder nagel

Een subunguale exostose is een langzaam groeiend, goedaardig botletsel dat zich onder de nagel van een teen of vinger bevindt. De patiënt ervaart een pijnlijke knobbel onder het nagelbed, wat leidt to…
Syndroom van Crouzon: Voortijdige fusie van schedelbotten

Syndroom van Crouzon: Voortijdige fusie van schedelbotten

Het syndroom van Crouzon is een genetische aandoening die zich kenmerkt door de voortijdige fusie van bepaalde schedelbotten (craniosynostose). Deze vroege fusie voorkomt dat de schedel normaal groeit…
Syndroom van Ellis-Van Creveld: Botaandoening

Syndroom van Ellis-Van Creveld: Botaandoening

Het syndroom van Ellis-Van Creveld is een erfelijke botaandoening waardoor de patiënt een kort gestalte, een smalle borstkas, korte ribben en korte onderarmen en onderbenen heeft in combinatie met ext…
Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst

Tietze-syndroom: Reumatische aandoening met pijn op de borst

Het syndroom van Tietze is een zeldzame aandoening waarbij een chronische ontsteking en zwelling van de kraakbeenverbinding tussen het borstbeen en de ribben ontstaat. Een overbelasting van de borstka…
Trechterborst (pectus excavatum): Borstkasafwijking

Trechterborst (pectus excavatum): Borstkasafwijking

Bij pectus excavatum ontstaat een opvallende intrekking van het onderste deel van het borstbeen, waardoor er een diepe kuil in de borstkas wordt gevormd. Deze afwijking van de borstkas is vaak aangebo…
Turner-syndroom: Aandoening bij meisjes door missende genen

Turner-syndroom: Aandoening bij meisjes door missende genen

Het Turner-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die uitsluitend bij meisjes voorkomt. Deze aandoening ontstaat doordat meisjes bepaalde genen missen die normaal gesproken op het X-chromosoom…
Warme, brandende rug: Oorzaken van warm aanvoelend ruggebied

Warme, brandende rug: Oorzaken van warm aanvoelend ruggebied

Bij sommige patiënten kan de rug warmer aanvoelen dan de rest van het lichaam. Hoewel dit in sommige gevallen geen reden tot bezorgdheid hoeft te zijn, kan een warme rug ook wijzen op een medische aan…
Winchester-syndroom: Afwijkingen aan bot en huid

Winchester-syndroom: Afwijkingen aan bot en huid

Het Winchester-syndroom is een uiterst zeldzame bindweefselaandoening waarbij de patiënt botverlies en een kort gestalte heeft, in combinatie met knobbeltjes onder de huid, grove gelaatstrekken en afw…
Ziekte van Blount: Scheenbeen groeit naar binnen

Ziekte van Blount: Scheenbeen groeit naar binnen

De ziekte van Blount is een groeistoornis van het scheenbeen (tibia), waarbij het onderbeen naar binnen draait. Deze ziekte met onbekende oorzaak treedt vooral op tijdens het groeiproces. Hierdoor zij…
Ziekte van Buchem en sclerosteose: Overmatige botgroei

Ziekte van Buchem en sclerosteose: Overmatige botgroei

De ziekte van Buchem is een uiterst zeldzame erfelijke botaandoening, met een vergroting van de onderkaak en een verdikking van de schedel als primaire symptomen. Deze progressieve botziekte heeft nog…
Ziekte van Camurati-Engelmann: Botaandoening

Ziekte van Camurati-Engelmann: Botaandoening

De ziekte van Camurati-Engelmann is een zeldzame en progressieve botaandoening die wordt gekenmerkt door een geleidelijke verdikking en misvorming van de lange botten. Deze aandoening heeft invloed op…
Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn

Ziekte van Kahler: Kanker van plasmacellen met botpijn

De ziekte van Kahler, ook bekend als multipel myeloom, is een progressieve vorm van bloedkanker die ontstaat in de plasmacellen, een type witte bloedcel. Deze cellen maken deel uit van het immuunsyste…
Ziekte van Legg-Calvé-Perthes: Heupaandoening bij kinderen

Ziekte van Legg-Calvé-Perthes: Heupaandoening bij kinderen

De ziekte van Legg-Calvé-Perthes is een heupaandoening die voornamelijk kinderen treft. De femurkop (bovenste deel van het dijbeen) in de heup krijgt hierbij om onbekende reden onvoldoende bloed krijg…
Ziekte van Ollier: Skeletaandoening met bottumoren

Ziekte van Ollier: Skeletaandoening met bottumoren

De ziekte van Ollier is een zeldzame, meestal niet-erfelijke skeletaandoening waarbij goedaardige kraakbeenachtige tumoren (enchondromen) ontstaan vlak bij het kraakbeen van de groeischijf. Deze aando…
Ziekte van Paget: Chronische ontsteking van het bot

Ziekte van Paget: Chronische ontsteking van het bot

De ziekte van Paget is een chronische ontsteking waarbij abnormale botafbraak en botvorming plaatsvindt. Dit leidt tot vervorming van de betreffende botten die tevens broos zijn, waardoor snel breuken…
Gepubliceerd door Miske op 26-01-2017, laatst gewijzigd op 17-08-2020. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 25 januari 2017:
  • Skeletal System: Facts, Function & Diseases, http://www.livescience.com/22537-skeletal-system.html
  • Skeletal System Diseases, http://www.newhealthguide.org/Skeletal-System-Diseases.html