Miske » Specials » Vitaminen

Tekorten (deficiënties) en overmatige inname van vitaminen

Tekorten (deficiënties) en overmatige inname van vitaminen Vitaminen zijn essentieel voor de gezondheid en de groei. Daarnaast is een voldoende inname van vitaminen preventief tegen ziekten, en het is zelfs mogelijk om van een aantal aandoeningen te genezen door voldoende vitaminen in te nemen. De meeste vitaminen kunnen niet door het lichaam worden aangemaakt, en kunnen alleen verkregen worden uit voedsel en supplementen. In een aantal omstandigheden ontstaan vitaminetekorten in het lichaam. Hierdoor komen tal van milde tot ernstige symptomen aan verschillende lichaamssystemen tot uiting. Verder is een overmatige inname van vetoplosbare vitaminen mogelijk toxisch, hetgeen eveneens resulteert in klachten.

Oorzaken van gebrek aan vitamine

Vitaminetekorten als gevolg van onvoldoende inname komen vooral voor in het kader van ondervoeding (onvoldoende eiwitten / energie). Dit type van een tekort van een vitamine is vaak aanwezig in ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is het tekort aan vitaminen zeldzaam, maar het komt sneller wel voor bij een aantal ziekten en in de aanwezigheid van enkele omgevingsfactoren.

Oorzaken van gebrek aan vitamine: Aandoeningen

Enkele aandoeningen veroorzaken sneller een tekort aan bepaalde vitaminen
  • anorexie (gewichtsverlies): hoofdzakelijk folaat
  • een darmziekte / resectie (verwijdering van een deel van de darm): alleen vitamine b12
  • een korte darmziekte: vooral folaat, soms vetoplosbare vitaminen
  • intestinale bacteriële overgroei: vitamine B12
  • langdurige enterale of parenterale voeding (al geven artsen meestal wel vitaminesupplementen)
  • lever- en galwegwegaandoeningen: vetoplosbare vitaminen
  • nierziekte: vitamine D

Omgevingsfactoren

Bovendien resulteren bepaalde omgevingsfactoren sneller in vitaminedeficiëntie:
  • alcoholmisbruik: voornamelijk B-vitaminen (bijvoorbeeld thiamine)
  • een verminderde inname
  • medicatie: het gebruik van bepaalde medicijnen zoals bijvoorbeeld methotrexaat, verstoort de stofwisseling rond het foliumzuur. Een orale (via de mond ingenomen) antibioticatherapie leidt sneller tot en vitamine K-deficiëntie.
  • ouderen met een slechte voeding: hoofdzakelijk vitamine D (indien geen blootstelling aan zonlicht plaatsvindt), foliumzuur
  • veganisme: vitamine D (indien onvoldoende blootstelling aan zonlicht plaatsvindt), vitamine B12

Symptomen van vitaminetekorten

Een gebrek aan vitaminen ontstaat wanneer er onvoldoende vitaminen aanwezig zijn in het lichaam. De symptomen zijn aanvankelijk mild tot niet merkbaar. Wanneer de symptomen duidelijk worden, ontstaan soms al (ernstige) gezondheidscomplicaties.

Tekort van vetoplosbare vitaminen

  • Vitamine A (retinol): Droge ogen, nachtblindheid, verweking van het hoornvlies, verdikking van de huid
  • Vitamine D (cholecalciferol): Osteomalacie (verweking van de botten met breuken als gevolg), rachitis (tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat)
  • Vitamine K: Bloedstollingsproblemen
  • Vitamine E (a-tocoferol): Neurologische aandoeningen zoals ataxie (evenwichts- en coördinatieproblemen)

Tekort van wateroplosbare vitaminen

  • Vitamine B1 (thiamine): Beriberi (hart- of zenuwschade), Wernicke-Korsakov syndroom (schade aan hersenen)
  • Vitamine B2 (riboflavine): Hoekige stomatitis (irritatie aan mondhoeken van lippen)
  • Vitamine Niacine (B3): Pellagra (vorm van ondervoeding)
  • Vitamine B6 (pyridoxine): Polyneuropathie (aandoening van meerdere perifere zenuwen = alle zenuwbanen die niet in de hersenen of het ruggenmerg gelegen zijn)
  • Vitamine B12 (cobalamine): Megaloblastische anemie (vorm van bloedarmoede), neurologische aandoeningen
  • Folaat / Foliumzuur: Megaloblastische anemie (vorm van bloedarmoede)
  • Vitamine C (ascorbinezuur): Een scheurbuik (bloedingen en zwakte)

Behandeling van vitaminegebrek

Een goede, uitgebalanceerde voeding verhelpt in vele gevallen het tekort. Soms is een inname van vitaminesupplementen noodzakelijk. Dit is vaak oraal (via de mond) mogelijk, maar soms gebeurt dit via een injectie.
Beriberi: Thiaminetekort (vit. B1) met hart- of zenuwschade

Beriberi: Thiaminetekort (vit. B1) met hart- of zenuwschade

Beriberi is een deficiëntieaandoening waarbij het lichaam onvoldoende thiamine (vitamine B1) heeft. Dit komt vooral voor als een vorm van ondervoeding alsook bij alcoholmisbruik, maar kent nog andere…
Biotinetekort: Gebrek aan biotine (biotinedeficiëntie)

Biotinetekort: Gebrek aan biotine (biotinedeficiëntie)

Biotine is een B-vitamine die verantwoordelijk is voor tal van lichaamsfuncties. Het komt voor in veel voedingsmiddelen en de voedingsbehoefte is klein. Een tekort is uiterst zeldzaam en treedt op bij…
Calcium: Voedingsmiddelen, functie & tekort aan dit mineraal

Calcium: Voedingsmiddelen, functie & tekort aan dit mineraal

Calcium is een chemisch element dat essentieel is voor de mens. Het is het meest voorkomende mineraal in het lichaam en van vitaal belang voor een goede gezondheid, vooral van de botten, de hersenen e…
Chondroïtine- en glucosaminesupplementen: Indicatie

Chondroïtine- en glucosaminesupplementen: Indicatie

Chondroïtine en glucosamine zijn natuurlijke stoffen die helpen bij de opbouw van kraakbeen. Chondroïtine en glucosamine zijn zeer veilige en effectieve manieren om gewrichtspijn te verlagen, sneller…
Foliumzuur en folaat: Functie & tekort van vorm vitamine B11

Foliumzuur en folaat: Functie & tekort van vorm vitamine B11

Foliumzuur is een vorm van een in water oplosbaar vitamine B11. Het is een belangrijk component bij het maken van het nucleïnezuur dat deel uitmaakt van al het genetische materiaal. Het is een vitamin…
Gevoelige reactie op jodium in combinatie met andere stoffen

Gevoelige reactie op jodium in combinatie met andere stoffen

Jodium is een chemische verbinding die aanwezig is in bepaalde ontsmettingsmiddelen en sommige chemicaliën die de arts gebruikt bij röntgenprocedures. Ook in medicijnen, supplementen en voedingsmiddel…
Hypervitaminose A: Overmatige inname van vitamine A

Hypervitaminose A: Overmatige inname van vitamine A

Vitamine A (retinol) is een vitamine die een belangrijke rol speelt bij het bestrijden van infecties, maar ook voor een goede gezondheid van het gezichtsvermogen, de huid en het tandvlees zijn voldoen…
Hypervitaminose D: Overmatige inname van vitamine D

Hypervitaminose D: Overmatige inname van vitamine D

Vitamine D is een essentiële vitamine voor het lichaam. Het is nodig voor de opname van en de juiste verhoudingen tussen calcium, magnesium en foliumzuur, zorgt voor een goede botgezondheid, verstevig…
IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen

IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen

IJzer is één van de meest vitale mineralen. Alle menselijke cellen bevatten ijzer, maar dit mineraal bevindt zich meestal in rode bloedcellen. Het op peil houden van de ijzerwaarden in het bloed is be…
Jodiumtekort: Gebrek aan schildklierhormonen

Jodiumtekort: Gebrek aan schildklierhormonen

Jodium is een mineraal dat essentieel is voor een goede schildklierwerking. De schildklier gebruikt namelijk jodium om schildklierhormonen aan te maken. Door een onvoldoende inname van jodium ontstaat…
Keratomalacie: Oogaandoening door tekort aan vitamine A

Keratomalacie: Oogaandoening door tekort aan vitamine A

Keratomalacie is een oogaandoening die tot stand komt door een ernstig tekort aan vitamine A. Bij de oogziekte ontstaat littekenvorming van het hoornvlies en een fibrotische misvorming van de ogen. Vi…
Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie)

Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie)

Koper is in kleine hoeveelheden aanwezig in het lichaam. Het zorgt voor de goede werking van het bloed en de hersenen. Bij een kopertekort (hypocupremie) is er te weinig koper in het bloed aanwezig om…
Kopervergiftiging: Overmatige inname of inademing van koper

Kopervergiftiging: Overmatige inname of inademing van koper

Koper is een zacht, roodachtig oranje metaal dat van nature uit de aarde wordt gewonnen. Het lichaam heeft koper in sporenhoeveelheden nodig voor een goede werking van de organen en metabolische proce…
Luteïne: Bronnen, voordelen & nadelen van deze antioxidant

Luteïne: Bronnen, voordelen & nadelen van deze antioxidant

Luteïne, dat zowel via de voeding als via supplementen inneembaar is, bevat een carotenoïde (een groep van plantaardige pigmenten met antioxiderende effecten). Luteïne wordt vaak gebruikt bij de behan…
Mangaan: Functie, voedingsmiddelen, tekort en vergiftiging

Mangaan: Functie, voedingsmiddelen, tekort en vergiftiging

Mangaan is een natuurlijk element en een essentiële minerale voedingsstof. Het is belangrijk voor het behoud van tal van lichaamsfuncties zoals onder andere het metabolisme en de botten. Over het alge…
Omega 3-supplementen: Voordelen en bijwerkingen van visolie

Omega 3-supplementen: Voordelen en bijwerkingen van visolie

Het lichaam is niet in staat om zelf omega 3 (visolie) aan te maken. Deze heilzame olie is opneembaar via de voeding of anders via supplementen. Vissen die vooral rijk zijn aan omega 3-vetzuren zijn m…
Oogproblemen bij tekort vitamine A (vitamine A-deficiëntie)

Oogproblemen bij tekort vitamine A (vitamine A-deficiëntie)

Vitamine A is essentieel voor vele weefsels en lichaamsfuncties, eveneens voor de goede werking van het gezichtsvermogen. Wanneer de patiënt hiervan een tekort heeft, wat vaak in ontwikkelingslanden g…
Pernicieuze anemie: Falen van absorptie vitamine B12

Pernicieuze anemie: Falen van absorptie vitamine B12

Pernicieuze anemie is een aangeboren of verworven auto-immuunaandoening waarbij het lichaam onvoldoende rode bloedcellen heeft. Deze zorgen normaalgezien voor de zuurstoftoevoer naar lichaamsweefsels.…
Probiotica: Indicatie en bijwerkingen van 'goede' bacteriën

Probiotica: Indicatie en bijwerkingen van 'goede' bacteriën

Het lichaam bevat zowel ‘goede’ als ‘slechte’ bacteriën. Probiotica zijn goede, levende bacteriën en gisten die goed zijn voor de gezondheid van de darm. Probiotica zijn beschikbaar in supplementen en…
Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat

Bij rachitis (Engelse ziekte) verzachten en verweken de botten, hetgeen een gevolg is van een tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat. De patiënt, meestal een jong kind, krijgt deze botaandoening al…
Scheurbuik: Vitamine C-tekort met bloedingen en zwakte

Scheurbuik: Vitamine C-tekort met bloedingen en zwakte

Een scheurbuik is een aandoening waarbij een patiënt een tekort heeft aan vitamine C. Zwakte, bloedarmoede, gezwollen tandvlees en de neiging tot allerlei bloedingen zijn kenmerkende symptomen van dez…
Seleniumtekort: Bronnen selenium, symptomen en supplementen

Seleniumtekort: Bronnen selenium, symptomen en supplementen

Selenium is een vergeten sporenmineraal. Mensen hebben dit in veel kleinere hoeveelheden nodig dan veel andere voedingsstoffen. Het krachtige mineraal is echter belangrijk voor een goede werking van h…
Vitamine A-deficiëntie: Tekort van vitamine A

Vitamine A-deficiëntie: Tekort van vitamine A

Vitamine A is een vetoplosbare vitamine die in de lever wordt opgeslagen. Deze vitamine komt in het lichaam terecht via een gezonde voeding. Vitamine A is een krachtige antioxidant en speelt een cruci…
Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort

Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort

De vitamine B-groep telt een groot aantal vitaminen, en wordt daarom aangeduid als 'het vitamine B-complex’. Deze vitaminen zijn onder andere van essentieel belang voor de stofwisseling in het lichaam…
Vitamine B12-tekort: Symptomen & behandeling van deficiëntie

Vitamine B12-tekort: Symptomen & behandeling van deficiëntie

Vitamine B12 (cobalamine) is één van de acht vitaminen uit het B-complex. Het lichaam kan vitamine B12 zelf niet aanmaken, en dus moeten mensen dit innemen via dierlijke producten, voedsel dat verrijk…
Vitamine B1: Functies, voedingsmiddelen, voordelen en tekort

Vitamine B1: Functies, voedingsmiddelen, voordelen en tekort

Vitamine B1 (thiamine) is net zoals andere vitaminen uit het vitamine B-complex een belangrijk in water oplosbaar vitamine. Thiamine is essentieel voor het glucosemetabolisme en het speelt een sleutel…
Vitamine B2-tekort (riboflavine): Oorzaken en symptomen

Vitamine B2-tekort (riboflavine): Oorzaken en symptomen

Vitamine B2 (riboflavine) is één van de belangrijke vitaminen van het vitamine B-complex. Deze wateroplosbare vitamine wordt dagelijks uit het lichaam weggespoeld dus dagelijks moeten mensen voldoende…
Vitamine B4: Functie, bronnen en symptomen van tekort

Vitamine B4: Functie, bronnen en symptomen van tekort

Vitamine B4 (choline, adenine, carnitine) is een wateroplosbare vitamine die nodig is voor verschillende belangrijke lichaamsfuncties. Het is één van de chemicaliën waarmee DNA en RNA genetische infor…
Vitamine B5: Functie, symptomen van tekort en behandeling

Vitamine B5: Functie, symptomen van tekort en behandeling

Vitamine B5 (pantotheenzuur) is een in water oplosbare vitamine die zich in alle levende cellen van het lichaam bevindt. Panthotheenzuur is nodig voor tal van lichaamsfuncties, zoals onder andere het…
Vitamine B6-tekort: Oorzaken, symptomen en behandeling

Vitamine B6-tekort: Oorzaken, symptomen en behandeling

Vitamine B6 (pyridoxine) speelt een belangrijke rol voor tal van lichaamsfuncties. Net als andere vitaminen uit het vitamine B-complex, is vitamine B6 nodig voor het behoud van een gezond metabolisme,…
Vitamine B: Functie, voedselbronnen & overdosis vitaminen

Vitamine B: Functie, voedselbronnen & overdosis vitaminen

B-vitaminen zijn in water oplosbare vitaminen die nodig zijn voor een goede functie van het hart, de hersenen en de bloedcellen. Acht vitaminen vormen de vitamine B-complexgroep. Ze hebben enkele geme…
Vitamine C-deficiëntie: Tekort aan vitamine C

Vitamine C-deficiëntie: Tekort aan vitamine C

Vitamine C is ook gekend als ascorbinezuur. Het is een wateroplosbare vitamine. De vitamine is belangrijk voor de normale groei en ontwikkeling. Ook voor een goede werking van het kraakbeen, de botten…
Vitamine D-deficiëntie (tekort) en overdosis van vitamine D

Vitamine D-deficiëntie (tekort) en overdosis van vitamine D

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die wordt opgeslagen in het vetweefsel van het lichaam en wordt aangemaakt door de blootstelling van de huid aan zonlicht. De ‘zonlichtvitamine’ is verantwoorde…
Vitamine E-deficiëntie: Tekort aan vitamine E

Vitamine E-deficiëntie: Tekort aan vitamine E

Vitamine E-deficiëntie is een aandoening die vooral optreedt door onvoldoende vitamine E op te nemen uit de voeding, maar ook bij enkele ziekten komt dit sneller tot stand. Vitamine E is belangrijk vo…
Vitamine K-deficiëntie: Tekort van vitamine K

Vitamine K-deficiëntie: Tekort van vitamine K

Vitamine K bevindt zich in onder andere veel groenten en zuivelproducten. Voldoende inname hiervan is noodzakelijk omdat vitamine K zorgt voor een goede bloedstolling alsook voor een goede botwerking.…
Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname

Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname

Vitaminen en mineralen zijn essentieel voor een goede werking van het lichaam. Alle lichaamsstructuren hebben deze immers nodig. Door tekorten ontstaan diverse symptomen, die variëren in ernst. Meesta…
Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)

Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)

Zink is een essentieel mineraal voor de gezondheid dat zich in haast alle voedingsproducten bevindt, en dan vooral zeevruchten. Zink is vereist voor elke cel en voor elk systeem en orgaan in het licha…
Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink

Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink

Zink is van nature aanwezig in vlees, zeevruchten, noten, kaas, eieren en granen. Te veel zink veroorzaakt schadelijke effecten in het lichaam en is potentieel gevaarlijk. De zinkoverdosis komt echter…
Gepubliceerd door Miske op 02-10-2017, laatst gewijzigd op 10-05-2019. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Clker-Free-Vector-Images, Pixabay
  • VITAMINS, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 218