Tekorten (deficiënties) en overmatige inname van vitaminen
Vitaminen zijn essentieel voor de gezondheid en de groei. Daarnaast is een voldoende inname van vitaminen preventief tegen ziekten, en het is zelfs mogelijk om van een aantal aandoeningen te genezen door voldoende vitaminen in te nemen. De meeste vitaminen kunnen niet door het lichaam worden aangemaakt, en kunnen alleen verkregen worden uit voedsel en supplementen. In een aantal omstandigheden ontstaan vitaminetekorten in het lichaam. Hierdoor komen tal van milde tot ernstige symptomen aan verschillende lichaamssystemen tot uiting. Verder is een overmatige inname van vetoplosbare vitaminen mogelijk toxisch, hetgeen eveneens resulteert in klachten.
Oorzaken van gebrek aan vitamine
Vitaminetekorten als gevolg van onvoldoende inname komen vooral voor in het kader van ondervoeding (onvoldoende eiwitten / energie). Dit type van een tekort van een vitamine is vaak aanwezig in ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is het tekort aan vitaminen zeldzaam, maar het komt sneller wel voor bij een aantal ziekten en in de aanwezigheid van enkele omgevingsfactoren.Oorzaken van gebrek aan vitamine: Aandoeningen
Enkele aandoeningen veroorzaken sneller een tekort aan bepaalde vitaminen- anorexie (gewichtsverlies): hoofdzakelijk folaat
- een darmziekte / resectie (verwijdering van een deel van de darm): alleen vitamine b12
- een korte darmziekte: vooral folaat, soms vetoplosbare vitaminen
- intestinale bacteriële overgroei: vitamine B12
- langdurige enterale of parenterale voeding (al geven artsen meestal wel vitaminesupplementen)
- lever- en galwegwegaandoeningen: vetoplosbare vitaminen
- nierziekte: vitamine D
Omgevingsfactoren
Bovendien resulteren bepaalde omgevingsfactoren sneller in vitaminedeficiëntie:- alcoholmisbruik: voornamelijk B-vitaminen (bijvoorbeeld thiamine)
- een verminderde inname
- medicatie: het gebruik van bepaalde medicijnen zoals bijvoorbeeld methotrexaat, verstoort de stofwisseling rond het foliumzuur. Een orale (via de mond ingenomen) antibioticatherapie leidt sneller tot en vitamine K-deficiëntie.
- ouderen met een slechte voeding: hoofdzakelijk vitamine D (indien geen blootstelling aan zonlicht plaatsvindt), foliumzuur
- veganisme: vitamine D (indien onvoldoende blootstelling aan zonlicht plaatsvindt), vitamine B12
Symptomen van vitaminetekorten
Een gebrek aan vitaminen ontstaat wanneer er onvoldoende vitaminen aanwezig zijn in het lichaam. De symptomen zijn aanvankelijk mild tot niet merkbaar. Wanneer de symptomen duidelijk worden, ontstaan soms al (ernstige) gezondheidscomplicaties.Tekort van vetoplosbare vitaminen
- Vitamine A (retinol): Droge ogen, nachtblindheid, verweking van het hoornvlies, verdikking van de huid
- Vitamine D (cholecalciferol): Osteomalacie (verweking van de botten met breuken als gevolg), rachitis (tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat)
- Vitamine K: Bloedstollingsproblemen
- Vitamine E (a-tocoferol): Neurologische aandoeningen zoals ataxie (evenwichts- en coördinatieproblemen)
Tekort van wateroplosbare vitaminen
- Vitamine B1 (thiamine): Beriberi (hart- of zenuwschade), Wernicke-Korsakov syndroom (schade aan hersenen)
- Vitamine B2 (riboflavine): Hoekige stomatitis (irritatie aan mondhoeken van lippen)
- Vitamine Niacine (B3): Pellagra (vorm van ondervoeding)
- Vitamine B6 (pyridoxine): Polyneuropathie (aandoening van meerdere perifere zenuwen = alle zenuwbanen die niet in de hersenen of het ruggenmerg gelegen zijn)
- Vitamine B12 (cobalamine): Megaloblastische anemie (vorm van bloedarmoede), neurologische aandoeningen
- Folaat / Foliumzuur: Megaloblastische anemie (vorm van bloedarmoede)
- Vitamine C (ascorbinezuur): Een scheurbuik (bloedingen en zwakte)
Behandeling van vitaminegebrek
Een goede, uitgebalanceerde voeding verhelpt in vele gevallen het tekort. Soms is een inname van vitaminesupplementen noodzakelijk. Dit is vaak oraal (via de mond) mogelijk, maar soms gebeurt dit via een injectie.
Beriberi: Thiaminetekort (vit. B1) met hart- of zenuwschade
Beriberi is een aandoening die ontstaat door een tekort aan thiamine (vitamine B1) in het lichaam. Deze ziekte kan voortkomen uit ondervoeding, alcoholmisbruik, of andere factoren. Symptomen van berib…
Biotinetekort: Gebrek aan biotine (biotinedeficiëntie)
Biotine is een B-vitamine die verantwoordelijk is voor tal van lichaamsfuncties. Het komt voor in veel voedingsmiddelen en de voedingsbehoefte is klein. Een tekort is uiterst zeldzaam en treedt op bij…
Calcium: Voedingsmiddelen, functie & tekort aan dit mineraal
Calcium is een essentieel chemisch element voor de menselijke gezondheid. Het is het meest voorkomende mineraal in het lichaam en speelt een cruciale rol in het behoud van gezonde botten, tanden, en h…
Chondroïtine- en glucosaminesupplementen: Indicatie
Chondroïtine en glucosamine zijn natuurlijke stoffen die bijdragen aan de opbouw en het onderhoud van kraakbeen. Deze supplementen worden vaak ingezet om gewrichtspijn te verminderen, het herstel na f…
Foliumzuur en folaat: Functie & tekort van vorm vitamine B11
Foliumzuur is een vorm van de in water oplosbare vitamine B11. Deze vitamine is essentieel voor de synthese van nucleïnezuur, dat een cruciaal onderdeel is van al ons genetisch materiaal. Foliumzuur m…
Gevoelige reactie op jodium in combinatie met andere stoffen
Jodium is een chemisch element dat van nature voorkomt in het menselijk lichaam en een essentiële rol speelt in de schildklierfunctie, celgezondheid en stofwisseling. Het komt voor in bepaalde ontsmet…
Hypervitaminose A: Overmatige inname van vitamine A
Vitamine A (retinol) is een vitamine die een belangrijke rol speelt bij het bestrijden van infecties, maar ook voor een goede gezondheid van het gezichtsvermogen, de huid en het tandvlees zijn voldoen…
Hypervitaminose D: Overmatige inname van vitamine D
Vitamine D speelt een cruciale rol in het lichaam. Het bevordert de opname van calcium, magnesium en foliumzuur, draagt bij aan een gezonde botstructuur, versterkt het immuunsysteem, en ondersteunt de…
IJzer: Functie, gezondheidsvoordelen en ijzersupplementen
IJzer is een essentieel mineraal dat in vrijwel alle menselijke cellen voorkomt, maar vooral in de rode bloedcellen. Het handhaven van adequate ijzerwaarden is cruciaal voor het verminderen van vermoe…
Jodiumtekort: Gebrek aan schildklierhormonen
Jodium is een mineraal dat essentieel is voor een goede schildklierwerking. De schildklier gebruikt namelijk jodium om schildklierhormonen aan te maken. Door een onvoldoende inname van jodium ontstaat…
Keratomalacie: Oogaandoening door tekort aan vitamine A
Keratomalacie is een oogaandoening die tot stand komt door een ernstig tekort aan vitamine A. Bij deze oogziekte ontstaat littekenvorming van het hoornvlies en een fibrotische misvorming van de ogen.…
Kopertekort: Symptomen gebrek aan koper (koperdeficiëntie)
Koper is in kleine hoeveelheden aanwezig in het lichaam. Het zorgt voor de goede werking van het bloed en de hersenen. Bij een kopertekort (hypocupremie) is er te weinig koper in het bloed aanwezig om…
Kopervergiftiging: Overmatige inname of inademing van koper
Koper is een zacht, roodachtig oranje metaal dat van nature uit de aarde wordt gewonnen. Het lichaam heeft koper in sporenhoeveelheden nodig voor een goede werking van de organen en metabolische proce…
Luteïne: Bronnen, voordelen & nadelen van deze antioxidant
Luteïne, een carotenoïde die zowel via voeding als supplementen kan worden ingenomen, staat bekend om zijn antioxiderende eigenschappen. Het wordt vaak gebruikt ter ondersteuning van de gezondheid van…
Mangaan: Functie, voedingsmiddelen, tekort en vergiftiging
Mangaan is een natuurlijk element en een essentiële minerale voedingsstof. Het is belangrijk voor het behoud van tal van lichaamsfuncties, zoals het metabolisme en de gezondheid van de botten. Over he…
Omega 3-supplementen: Voordelen en bijwerkingen van visolie
Het lichaam is niet in staat om zelf omega-3-vetzuren (zoals die in visolie) aan te maken. Deze heilzame olie kan worden opgenomen via voeding of, indien nodig, via supplementen. Vissen die rijk zijn…
Oogproblemen bij tekort vitamine A (vitamine A-deficiëntie)
Vitamine A is essentieel voor vele weefsels en lichaamsfuncties, waaronder de goede werking van het gezichtsvermogen. Wanneer een patiënt een tekort aan vitamine A heeft, wat vaak in ontwikkelingsland…
Pernicieuze anemie: Falen van absorptie vitamine B12
Pernicieuze anemie is een auto-immuunaandoening waarbij het lichaam onvoldoende rode bloedcellen produceert. Deze cellen zijn normaal gesproken verantwoordelijk voor het transport van zuurstof naar de…
Probiotica: Indicatie en bijwerkingen van 'goede' bacteriën
Het lichaam herbergt zowel ‘goede’ als ‘slechte’ bacteriën. Probiotica zijn de ‘goede’ levende bacteriën en gisten die gunstig zijn voor de gezondheid van de darmen. Ze zijn beschikbaar in supplementv…
Rachitis: Tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat
Bij rachitis, ook wel bekend als de Engelse ziekte, worden de botten verzacht en verzwakt als gevolg van een tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat. Deze aandoening komt voornamelijk voor bij jonge…
Scheurbuik: Vitamine C-tekort met bloedingen en zwakte
Een scheurbuik is een aandoening die ontstaat door een tekort aan vitamine C. Kenmerkende symptomen van deze zeldzame ziekte zijn zwakte, bloedarmoede, gezwollen tandvlees en een verhoogde neiging tot…
Seleniumtekort: Bronnen selenium, symptomen en supplementen
Selenium is een vergeten sporenmineraal. Mensen hebben dit in veel kleinere hoeveelheden nodig dan veel andere voedingsstoffen. Het krachtige mineraal is echter belangrijk voor een goede werking van h…
Vitamine A-deficiëntie: Tekort van vitamine A
Vitamine A is een vetoplosbare vitamine die in de lever wordt opgeslagen. Deze vitamine komt het lichaam binnen via een gezonde voeding. Vitamine A fungeert als een krachtige antioxidant en speelt een…
Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort
De vitamine B-groep omvat een verscheidenheid aan vitaminen die gezamenlijk bekend staan als het vitamine B-complex. Deze vitaminen zijn cruciaal voor de stofwisseling in het lichaam en spelen een rol…
Vitamine B12-tekort: Symptomen & behandeling van deficiëntie
Vitamine B12, ook wel bekend als cobalamine, is een essentiële voedingsstof die behoort tot het B-complex van vitaminen. Het lichaam is niet in staat om vitamine B12 zelf aan te maken, waardoor het no…
Vitamine B1: Functies, voedingsmiddelen, voordelen en tekort
Vitamine B1 (thiamine) is een belangrijk in water oplosbaar vitamine, net als andere vitaminen uit het vitamine B-complex. Thiamine is essentieel voor het glucosemetabolisme en speelt een cruciale rol…
Vitamine B2-tekort (riboflavine): Oorzaken en symptomen
Vitamine B2, ook bekend als riboflavine, is een essentiële wateroplosbare vitamine die behoort tot het vitamine B-complex. Deze vitamine speelt een cruciale rol in het behoud van een goede gezondheid…
Vitamine B4: Functie, bronnen en symptomen van tekort
Vitamine B4, ook bekend als choline, adenine, of carnitine, is een wateroplosbare voedingsstof die van cruciaal belang is voor verschillende lichaamsfuncties. Het speelt een essentiële rol bij de opsl…
Vitamine B5: Functie, symptomen van tekort en behandeling
Vitamine B5 (pantotheenzuur) is een in water oplosbare vitamine die zich in alle levende cellen van het lichaam bevindt. Pantotheenzuur is nodig voor tal van lichaamsfuncties, zoals onder andere het o…
Vitamine B6-tekort: Oorzaken, symptomen en behandeling
Vitamine B6 (pyridoxine) speelt een essentiële rol bij tal van lichaamsfuncties. Net als andere vitaminen uit het vitamine B-complex, is vitamine B6 nodig voor het behoud van een gezond metabolisme, e…
Vitamine B: Functie, voedselbronnen & overdosis vitaminen
B-vitaminen zijn in water oplosbare vitaminen die essentieel zijn voor een goede functie van het hart, de hersenen en de bloedcellen. Acht vitaminen vormen samen de vitamine B-complexgroep. Ze delen e…
Vitamine C-deficiëntie: Tekort aan vitamine C
Vitamine C, ook bekend als ascorbinezuur, is een essentiële wateroplosbare vitamine die cruciaal is voor de normale groei en ontwikkeling van het lichaam. Het speelt een belangrijke rol bij het functi…
Vitamine D-deficiëntie (tekort) en overdosis van vitamine D
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine die in het lichaam wordt opgeslagen in het vetweefsel en wordt aangemaakt door blootstelling van de huid aan zonlicht. Deze zogenaamde 'zonlichtvitamine' speelt…
Vitamine E-deficiëntie: Tekort aan vitamine E
Vitamine E-deficiëntie is een aandoening die ontstaat door een tekort aan vitamine E, hetzij door onvoldoende opname via de voeding, hetzij door specifieke ziekten die de opname belemmeren. Vitamine E…
Vitamine K-deficiëntie: Tekort van vitamine K
Vitamine K is essentieel voor de gezondheid, voornamelijk omdat het een sleutelrol speelt in de bloedstolling en de botgezondheid. Voldoende inname van vitamine K is cruciaal om een goede bloedstollin…
Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname
Vitaminen en mineralen zijn essentieel voor een goede werking van het lichaam. Ze spelen een cruciale rol in diverse fysiologische processen en zijn nodig voor de gezondheid van alle lichaamsstructure…
Zinkdeficiëntie: Symptomen van zinktekort (tekort aan zink)
Zink is een cruciaal mineraal dat in bijna alle voedingsmiddelen voorkomt, met een bijzonder hoge concentratie in zeevruchten. Dit mineraal speelt een fundamentele rol in talrijke lichaamsfuncties, wa…
Zinkoverdosis: Overmatige inname van zink
Zink is een essentieel mineraal dat van nature voorkomt in voedingsmiddelen zoals vlees, zeevruchten, noten, kaas, eieren en granen. Hoewel zink cruciaal is voor diverse lichamelijke functies, kan een…Gepubliceerd door Miske op 02-10-2017, laatst gewijzigd op 10-05-2019. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.
Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: Clker-Free-Vector-Images, Pixabay
- VITAMINS, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 218